Ἀρσένιος ὁ Μικρός, ἱερομόναχος (τέλη 16ου – α´ μισὸ 17 αἰώνα)
Ὁ ἱερομόναχος Ἀρσένιος Βατοπαιδινός, ὁ ἀποκαλούμενος «Μικρός», ζεῖ καὶ ἀκμάζει κατὰ τὶς ἀρχὲς τοῦ 17ου αἰώνα. Πατρίδα του ἦταν ἡ Ἄνδρος. Ἐνδεικτικὸ τῆς δραστηριότητάς του ὡς διδασκάλου ἀποτελεῖ τὸ γεγονὸς ὅτι μαθητής του ἦταν ὁ Παναγιώτης Χρυσάφης ὁ νέος, πρωτοψάλτης τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς σπουδαιότερους μουσικοὺς τοῦ β´ μισοῦ τοῦ 17ου αἰώνα. Τὸ μελοποιητικὸ ἔργο του δὲν εἶναι μεγάλο, εἶναι ὅμως πρωτότυπο καὶ πρωτοποριακὸ γιὰ τὴν ἐποχή του. Ἕνας ἀπὸ τοὺς πρώτους καλοφωνικοὺς εἱρμούς, ὁ ὁποῖος περιέχει ὅλα τὰ καλλωπιστικὰ στοιχεῖα τοῦ νέου μουσικοῦ εἴδους, τὸ ὁποῖο καλλιεργήθηκε κυρίως τὸ β´ μισὸ τοῦ 17ου αἰώνα, εἶναι ὁ εἱρμὸς τῆς 7ης ὠδῆς τοῦ σταυρωσίμου κανόνος τοῦ Ἰωσὴφ τοῦ Ὑμνογράφου, «Ἡ κάμινος Σωτὴρ ἐδροσίζετο». Ἄλλα μέλη ποὺ κατέστησαν γνωστὸ τὸ ὄνομα τοῦ Ἀρσενίου εἶναι τὰ περίφημα κρατήματά του, τὰ λεγόμενα «ἐκ τῶν ἔξω». Τὰ κρατήματα αὐτά, ἢ ἠχήματα, μαζὶ μὲ ἐκεῖνα τοῦ Καρύκη, ἀποτελοῦν τὰ πρῶτα ἀνοίγματα πρὸς παράλληλες πηγὲς ἐμπνεύσεως, καθὼς εἶναι συντεθειμένα μὲ βάση ὀργανικὲς ἢ ἐθνικὲς μελωδίες, ἔξω ἀπὸ τὸν χῶρο τῆς καθαυτὸ ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς. Ὁ Ἀρσένιος ἦταν ἕνας δοκιμότατος μελοποιὸς καὶ ἱκανὸς διδάσκαλος. Μαζὶ μὲ τὸν ἐπίσης βατοπαιδινὸ Ἰωάσαφ τὸν νέο Κουκουζέλη, δεσπόζει στὰ μουσικὰ δρώμενα τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀλλὰ καὶ γενικότερα στὴν μουσικὴ παράδοση, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ προπαρασκευαστικὴ περίοδο γιὰ τὴν μεγάλη ἀνανέωση ποὺ συντελεῖται κατὰ τὸ β´ μισὸ τοῦ 17ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 18ου αἰώνα.