Νεόφυτος Μαυρομάτης, Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἄρτης (1703-1722)
Γεννήθηκε στὴν Ἀντίπαρο τὸ 1662. Το 1703 ἐξελέγη μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἄρτης. Τὸ 1722 ἀποσύρθηκε στὸ Ἅγιον Ὄρος. Ὡς μητροπολίτης ἄφησε ἀγαθὴ μνήμη. Ἦταν εὐπαίδευτος καὶ ὀξυδερκής. Μὲ δαπάνες του ἔκτιζε ἐκκλησίες καί σχολεῖα, πλήρωνε δασκάλους γιὰ τὰ σχολεῖα αὐτά, βοηθοῦσε ὅσους εἶχαν ἀνάγκη. Στὸ Ἅγιον Ὄρος ἐγκαταστάθηκε κατ’ ἀρχὰς στὴν Μονὴ Ἰβήρων καὶ στὴν συνέχεια στὴν Μεγίστη Λαύρα. Ἔζησε ἀσκητικὴ ζωὴ μὲ μεγάλη ὑπακοὴ καὶ ἐργάσθηκε πολὺ γιὰ χάρη τῶν πατέρων. Ἀνασυγκρότησε τὴν βιβλιοθήκη τῆς Μεγίστης Λαύρας καὶ τῆς Μονῆς Ἰβήρων, ὅπου δώρησε τὰ βιβλία του. Ἐκοιμήθη τὸ 1746 στὴν Μονὴ τῆς Μεγίστης Λαύρας. Ὑπῆρξε ὁ πρῶτος Ἕλληνας ποὺ σκέφθηκε νὰ ἐκδόσει βιβλίο γραμμένο στὴν ἑλληνικὴ γλώσσα μὲ παράλληλο κείμενο τυπωμένο στὴν τουρκικὴ μὲ ἑλληνικοὺς χαρακτῆρες, χάριν τῶν τουρκόφωνων χριστιανῶν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Στὴν Μονὴ Βατοπαιδίου, μὲ τὴν ὁποία τὸν συνέδεαν στενοὶ δεσμοί, φυλάσσεται τὸ μεγάλο ὠμοφόριό του.
Το ωμοφόριο του Νεοφύτου Μαυρομάτου.