Project Description
Οι Αγιορείτες πατέρες πολλές φορές κλήθηκαν να συνδράμουν σε περιόδους πανδημίας και λοιμωδών ασθενειών. Αιτήματα των πιστών για προμήθειες ή οικονομική στήριξη έβρισκαν πάντοτε ανταπόκριση.
Για παράδειγμα, κατά την πανδημία χολέρας των ετών 1863-1875, η οποία ήρθε στην Ελλάδα μέσω της Αιγύπτου και που ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης γλαφυρά περιέγραψε στο διήγημα «Βαρδιάνος στα σπόρκα», το Άγιον Όρος στάθηκε αρωγός προς τους πληγέντες πληθυσμούς.
Αρκετά έγγραφα της εποχής απηχούν την πρόνοια των Αγιορειτών Πατέρων προς τους δοκιμαζόμενους πληθυσμούς. Πρόνοια που εκφράστηκε είτε με οικονομική αρωγή, όπως αποκαλύπτει έγγραφο της 26ης Αυγούστου του 1856, είτε με πνευματικά μέσα: ο Ιερομόναχος Δωρόθεος Σιμωνοπετρίτης, από το Μετόχι της Μονής στη Θεσσαλονίκη ενημερώνει τον ηγούμενο, αρχιμανδρίτη Νεόφυτο, σχετικά με την επιδημία χολέρας στην περιοχή και τους αγιασμούς που ο ίδιος έκανε για την καταπολέμηση της επιδημίας στην περιοχή της Επανομής.
Λίγους μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1866, ο Αρχιμανδρίτης Νεόφυτος λαμβάνει αίτημα από τη Νικήτη της Χαλκιδικής, όπου αναφάνηκε η αιγυπτιακή ασθένεια, να στείλει προς την ημετέραν ασθένειαν το τιμιώτατον λείψανον της οσίας του Χριστού Μαγδαληνής για την καταπολέμηση της ασθένειας.
Λείψανα της Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής.
Λίγα χρόνια αργότερα, η Ιερά Κοινότης του Αγίου Όρους παραλαμβάνει επιστολή από τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Άνθιμο ΣΤ’ για την αποστολή στην Κωνσταντινούπολη της Αγίας Ζώνης για να απαλλάξει την ανθρωπότητα από την χολέρα, ενώ οίκημα της Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα, σύμφωνα με έγγραφο του 1873, μετατρέπεται σε νοσοκομείο για την περίθαλψη ασθενών με χολέρα.
Η επιδημία έπληξε και το Άγιον Όρος. Από δυο έγγραφα του 1865 μαθαίνουμε για το θάνατο μοναχών στη Νέα Σκήτη, ενώ ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας, αρχιμ. Νεόφυτος ενημερώνεται ότι οι αδελφοί στο μετόχι της Μονής στη Θεσσαλονίκη έτι κάμνουν αγιασμούς για να καταπολεμήσουν την λοιμικήν νόσον της χολέρας, διότι φόβος και τρόμος επέπεσεν εις όλην την Θεσσαλονίκην.
Ατμόπλοιο των αρχών του αιώνα. Τον Αύγουστο του 1865 η Ιερά Κοινότητα αρνήθηκε την πρόσδεση πλοίου στο Άγιον Όρος που είχε αναχωρήσει από περιοχή μολυσμένη με χολέρα και δεν είχε απολυμανθεί επαρκώς.
Η πανδημία του 1918 στο Άγιον Όρος.
Η Ισπανική γρίπη ήταν πανδημία γρίπης η οποία εκδηλώθηκε το 1918 και είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 21.640.000 ανθρώπων ή, κατ’ άλλους υπολογισμούς, το 1/3 του πληθυσμού.
Ο ελληνικός τύπος έγραφε χαρακτηριστικά:
«Αξιωµατικοί, βουλευταί, γνωσταί κυρίαι του κόσµου απεβίωσαν εντός ολίγων ηµερών από γρίπην βαρυτάτης µορφής. Ολόκληρα συντάγµατα προσεβλήθησαν και εστρώθησαν “ψάθαι” εις τα νοσοκοµεία»
Δημοσιεύματα της εποχής για την επιδημική γρίπη.
Το Άγιον Όρος δεν έμεινε αλώβητο από αυτή την επιδημία.
Σε έγγραφο της εποχής, ο αρχιμανδρίτης Θεόφιλος, επίτροπος της Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα, παρακαλεί την Ι. Μ. Ιβήρων να στείλει τον ιατρό της Μονής επειδή τινές των αδελφών πάσχουσιν επί κρυολογήματος, ή μάλλον εκ της επαράτου νόσου ινφλοέντζας και έχουσιν ανάγκην ιατρικής επισκέψεως.
Απόσπασμα της επιστολής του αρχιμ. Θεοφίλου.
Δυο έγγραφα του 1918 αποτυπώνουν σαφέστερα την κατάσταση: Ο οικονόμος του μετοχίου της Ιεράς Μονής Ξενοφώντος στην Κασσάνδρα ενημερώνει περί της γρίπης, αναφέροντας ότι εις το Αγ. Όρος η ασθένεια γρίπη κείμενη κάνει θραύσιν μεγάλην, ενώ ο μοναχός Μεθόδιος Αγιοπαυλίτης αιτείται αποστολή χρημάτων για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, καθώς, όπως αναφέρει, προσβληθείς από την γρίπη δεν ηξεύρω τι να κάμω εν απορία ευρίσκομαι διότι δεν έχουμε τα απαιτούμενα προς καταπολέμησιν της ασθενείας.
Απόσπασμα επιστολής προς τον γέροντα Ευλόγιο της μονής Αγίου Παύλου επί ασθένειας του αντιπροσώπου της μονής στην ΙΚΑΟ. 28/12/1918
Έναν χρόνο αργότερα, το 1919, ο Κύριλλος, οικονόμος του Μετοχίου της Ι. Μ. Αγίου Παύλου στην Καλαμαριά, ενημερώνει την Μονή για την παραίτησή του, αναφέροντας ότι η επιδημική γρίπη με έχει εξαντλήσει πνευματικώς τε και σωματικώς, ενώ ο γέρων Κορνήλιος της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας, σε επιστολή του προς τον γέροντα Ευλόγιο της μονής Αγίου Παύλου επαναλαμβάνει ότι η γρίπη εν Καρυαίς κάνει θραύσι.
Απόσπασμα της επιστολής του οικονόμου του Μετοχίου της Ι. Μ. Αγίου Παύλου στην Καλαμαριά, Κυρίλλου. 04/04/1919
Στο Λειτουργικό Ευχολόγιο της Ορθοδόξου Χριστιανικής Εκκλησίας μας υπάρχει ιδιαίτερη μέριμνα, εκτός των άλλων ιδιαιτέρων κατά περίπτωση ευχών, και για τις λοιμικές νόσους. Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι ἡ παράδοση ορίζει ότι οι ευχές που αναφέρονται σε λοιμικές νόσους συνοδεύονται με επιτέλεση της ακολουθίας του μικρού αγιασμού.
Σχηματίζεται μάλιστα λιτανεία με τα εξαπτέρυγα, τον Σταυρό, τα λάβαρα, τις λαμπάδες, τα θυμιατά και τα ιερά εικονίσματα, τα οποία με ευλάβεια κρατάει στα χέρια του ο πιστός λαός, ακολουθώντας την πομπή.
Λιτανεία στο Άγιον Όρος.
Λιτανεία στο Άγιον Όρος.
Λιτανεία στο Άγιον Όρος.