Η ζωή του Αγίου Μάξιμου Γραικού_

Πατήστε το φτερό για να αρχίσετε την περιήγηση

ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

ΘΕΑΤΡΟ

Του κύκνου το φτερό

Γι΄ αυτό αγωνίστηκα, γι΄ αυτό και δε σιώπησα, όταν την είδα να δικαιολογεί τις αμαρτίες των δυνατών και να παίρνει για φτηνά ανταλλάγματα πλούτο φθαρτό και άτιμο και μια θέση στο τραπέζι του ηγεμόνα, κολακεύοντας τη μεγαλομανία του.Σύντομα θα σταθώ ενώπιον Σου. Κι αν δικαιολογία δεν έχω για τα κρίματά μου, ένα θα Σου πω: Υπήρξα ο πιο αμαρτωλός Κύριε, μα αιρετικός δεν υπήρξα ποτέ. Και το σχέδιό Σου για τον κόσμο δεν το πρόδωσα. Μέχρι τελευταία μου αναπνοή αγωνίστηκα για να μην χάσει η Εκκλησία Σου την αλμύρα της και σαπίσει ο κόσμος. Ό, τι θέλει τώρα ας κάνει η αγάπη Σου για μένα.Γενηθήτω λοιπόν το θέλημα σου.Αμήν!_

Με λένε Μάξιμο. Με λέγαν Μιχαήλ. Έζησα μια ολόκληρη ζωή παραδομένος στο θέλημα του Θεού, που αγάπησα πιο πολύ και από τον εαυτό μου. Θέλησα να ζήσω μια ζωή γεμάτη νόημα, να πω πως πέρασα από τη γη αυτή και άφησα πίσω μου ένα σημάδι. Με ό,τι καταπιάστηκα, έδωσα όλη μου την ψυχή. Πρώτα στη σοφία των Ελλήνων προγόνων μου κι ας γνώρισα τις Ελληνικές μου ρίζες σε καιρούς δύσκολους, 17 μόλις χρόνια μετά την άλωση της Βασιλεύουσας. Μετά, ξενιτεύτηκα στην Ιταλία και γνώρισα σε βάθος τα κατορθώματα της Εσπερίας. Γρήγορα όμως κατάλαβα πως η ψυχή μου ποθούσε τη σοφία ενός κόσμου άλλου. Κι έτσι κατέληξα ως ο έσχατος των μοναχών, στη Μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους._

Πίστεψα πως εκεί θα τελειώσω τη ζωή μου. Μια κλήση όμως, σαν εκείνη που άκουσε στο όραμά του ο Παύλος από τον Μακεδόνα νέο, ήρθε από τον Βορρά, από το γένος των Ρώσων. Ζήταγαν τη σοφία της Ρωμαίικης παράδοσης για να στηρίξουν πάνω της μια νέα Ορθόδοξη Αυτοκρατορία. Η Ευρώπη άλλαζε, ο κόσμος άλλαζε. Στον νέο κόσμο, η Ρωσία θα ΄ταν η μόνη ελεύθερη Ορθόδοξη χώρα. Μα τι Ορθοδοξία θα ΄ταν αυτή; Γνήσια Ορθόδοξη Πατερική ή αλλοτριωμένη; Εμένα λοιπόν έκριναν άξιο, ο Θεός κι ο γέροντας μου, να αντιπαλέψω με τις λίγες μου δυνάμεις το θηρίο της αμάθειας και της αλλοίωσης της Ορθόδοξης πίστης και της πνευματικής ζωής των Ρώσων αδελφών μας. _

Έφτασα εδώ ένδοξος και να που τώρα, καταλήγω συκοφαντημένος και βασανισμένος έγκλειστος ισοβίτης. Τι έφταιξα; Σ΄ ένα μόνο: Αγωνίστηκα για ελεύθερη και ζωντανή Εκκλησία. Δέχομαι το τίμημα. Δεν θα ξαναδώ το λατρευτό μου Βατοπαίδι. Η γη των Ρώσων σύντομα θα δεχτεί το πονεμένο μου κορμί. Και όταν βρεθώ ενώπιον του φοβερού βήματος, ένα μονάχα θα επικαλεστώ ενώπιόν Του: Την πίστη μου τη φλογερή στο σοφό Του θέλημα. Έχω όμως μια κρυφή ελπίδα: Πως ο κόπος μου χαμένος δεν θα πάει. Γιατί δεν κόπιασα για δόξα δική μου, αλλά για την δόξα του μεγάλου Θεού που είμαι βέβαιος πως αγάπησε αυτόν τον λαό όσο και τον δικό μου.

Το μέλλον όμως δεν θα το δω. Είμαι εδώ, στο παρόν, χωρίς φίλους, χωρίς βιβλία, χωρίς, ούτε καν μελάνι. Τίποτα δεν μου άφησαν. Μόνον αυτό, του κύκνου το φτερό, να γράφω στον τοίχο του κελιού μου και για μελάνι να έχω την κάπνα και το αίμα μου. Ακόμα και έτσι όμως, όσα Εκείνος θέλει να γίνουν, θα γίνουν οπωσδήποτε. Εγώ θα φύγω, μα η Ορθοδοξία, η Ευρώπη κι ο κόσμος όλος θα συνεχίσουν να χρειάζονται ανόθευτα όσα μας άφησε ο Χριστός.
Χριστέ πολυαγαπημένε μου, την Εκκλησία Σου την ονειρεύτηκα αδούλωτη απ΄ τους σκοπούς και τις μηχανές αυτού του κόσμου. _

Παρακαλώ περιμένετε...

Θεατρικός διάλογος

Ο βίος του Αγίου

Αντιπροσωπευτικό σκίτσο

Άρτα

Γεννήθηκα στην Άρτα, πριν από πεντέμισι αιώνες, το 1470. Πόλη σπουδαία τότε, όμορφη πόλη. Τ΄ αγέρι έφερνε τ΄ αρώματα των ηπειρώτικων βουνών κι εκείνη, αρχόντισσα, αφηνότανε στην αγκαλιά του Άραχθου, που κύλαγε τριγύρω της τα διάφανα νερά του. Ο πλούτος της πολύς, φερμένος από εμπόρους, που την είχαν πέρασμα από τη Δύση στην Ανατολή κι ανάστροφα. Ποτέ όμως το εμπόριο και ο πλούτος δεν πάνε μόνα τους. Η Άρτα έγινε μαζί και σταυροδρόμι ιδεών, γνώσης και σκέψης. Κι επειδή, ολόκληρη η Ήπειρος παραδόθηκε στους Τούρκους με συνθήκη, η Άρτα δε γνώρισε καταστροφή._

Η οικογένειά μου είχε εγκατασταθεί εκεί πριν τους Τούρκους. Τη μητέρα μου την έλεγαν Ειρήνη. Πατέρας μου λατρεμένος και πρώτος μου δάσκαλος ήταν ο άρχοντας Μανουήλ Τριβώλης, με καταγωγή από τη Σπάρτη. Ένδοξη οικογένεια, που έβγαλε ακόμη και Πατριάρχη, αλλά και πολλούς αξιωματούχους, που υπηρέτησαν στο Δεσποτάτο του Μυστρά. Πρώτη εικόνα της ζωής μου, ο πατέρας μου να γράφει στο ξύλινο γραφείο του με την πένα του, ένα φτερό κύκνου, κι εγώ, με ησυχία να μπουσουλάω γύρω του, χαζεύοντας τα ράφια μέχρι πάνω, με τα δερματόδετα βιβλία._

Από την αρχή λοιπόν της ζωής μου, οι ευκαιρίες μου για μόρφωση βαθιά και ζωή ξεχωριστή ήταν πολλές. Σε εποχές μεγάλης αμάθειας για τους συμπατριώτες μου, εγώ είχα στη διάθεσή μου τη σοφία του πατέρα μου, τη βοήθεια ξεχωριστών δασκάλων που σχεδόν καθημερινά βρισκόντουσαν στο σπίτι μου, αλλά και μια μεγάλη, τη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη της Ηπείρου, για να μελετώ, από παιδάκι ακόμη, την παλιά και την νέα σοφία. Δεν γεννήθηκα όμως μόνον σε σπίτι φιλοσόφων, αλλά Ελλήνων και Χριστιανών. _

Διδάχτηκα την Ορθόδοξη ευσέβεια και ένιωσα για πάντα την αγάπη για τη μόρφωση με την περηφάνια για την Ελληνική καταγωγή μου και τη γνήσια και ανόθευτη Ορθόδοξη πίστη μου. Και τα δυο δεν τ΄ αρνήθηκα ποτέ.Ατελείωτες ώρες μελέτης λοιπόν. Λίγος ο αναπαμός. Κι η πιο γλυκιά ώρα, ο περίπατος πάνω στα γεφύρια του Άραχθου. Λάτρευα πάντα τα γεφύρια. Ίσως γατί ο Θεός με είχε προορίσει, γέφυρα να γινώ ανάμεσα σε δυο κόσμους. Ν΄ αφήνω μια γη, να διαβαίνω πάνω από νερά ταραγμένα, ν΄ αγγίζω άλλη γη και να την κάνω νέα πατρίδα._

Κι όταν διάβαινα πέρα δώθε κάποιο απ΄ τα γεφύρια, ήταν φόρες σα ν΄ άκουγα φωνή:« Χωρίς θυσία, γιοφύρι δε στεριώνει… Χωρίς θυσία, γιοφύρι δε στεριώνει».Γρήγορα άνοιξα τα φτερά μου. Στις αρχές της δεκαετίας του 1480 βρέθηκα στην Κέρκυρα, όπου με δέχτηκε ο θείος μου, η Δημήτριος Τριβώλης. Μεγάλος μου δάσκαλος υπήρξε εκεί ο Ιωάννης Μόσχος, μαθητής του μεγάλου σοφού Πλήθωνα Γεμιστού, από τον Μυστρά. Άλλος κόσμος, κοσμοπολίτικη ζωή και ετοιμασία να βρεθώ μπροστά στις πύλες της Ευρώπης._

Παρακαλώ περιμένετε...

Αντιπροσωπευτικό σκίτσο

Ο βίος του Αγίου

Θεατρικός διάλογος

Ιταλία

Πώς είναι ν΄ αφήνει κάποιος την αυλή του σπιτιού του και ν΄ ανοίγεται στον απέραντο κάμπο για πρώτη φορά; Έτσι ένιωσα κι εγώ, ο Μιχαήλ Τριβώλης, το αρχοντόπουλο από την Άρτα, όταν πάτησα για πρώτη φορά το πόδι μου στη Βενετία, το δεύτερο Βυζάντιο, όπως το ΄λεγαν. Και πράγματι, ήταν στιγμές που νόμιζα πως πατώ σε χώμα Ελληνικό και μάλιστα, την εποχή του Σωκράτη και του Περικλή. Παντού έβλεπες λατρεία για κάθε τι το αρχαίο Ελληνικό. Ένιωσα περηφάνια για τους προγόνους μου και βάλθηκα να φανώ αντάξιός τους. Έκανα εντατικά μαθήματα λατινικών και ιταλικών και παρακολουθούσα με προσήλωση τα μαθήματα μεγάλων Βυζαντινών σοφών, που είχαν βρει καταφύγιο στη Δύση μετά την άλωση της Πόλης._

Παρακαλώ περιμένετε...

Αντιπροσωπευτικό σκίτσο

Ο βίος του Αγίου

Θεατρικός διάλογος

Άγιον Όρος

Δώδεκα χρόνια έμεινα στις Ιταλικές πόλεις. Γνώρισα πολλούς σοφούς, πολλούς ηγεμόνες, πολλούς επιφανείς ευγενείς. Κανένας όμως δεν με συγκλόνισε όσο ο μοναχός Σαβοναρόλα, ο μάρτυρας της Αναγέννησης. Ναι, ήταν ένας Λατίνος μοναχός, είμαι βέβαιος όμως, πως θα μπορούσε, υπό άλλες συνθήκες, να ανήκει στους πιο λαμπρούς αστέρες του Ορθόδοξου μοναχισμού. Ανήκε σε μια Χριστιανική Εκκλησία, που είχε πλανηθεί και είχε χάσει από καιρό τη φλόγα της Ορθόδοξης ευσέβειας. Δεν μπορούσα όμως να μην εντυπωσιαστώ από την ασκητικότητά του, την ευθύτητα, το θάρρος και την ακεραιότητά του μέχρι το τέλος.

Όσο πέρναγαν τα χρόνια στην Ιταλία, τόσο βεβαιωνόμουν πως άλλη σοφία ανώτερη από εκείνη που δίνει η ζωντανή σχέση με τον Χριστό δεν υπάρχει. Μέσα σ΄ αυτήν περικλείονται όλες οι απαντήσεις στα μεγάλα και τα μικρά «γιατι» της ζωής. Λίγο-λίγο συνειδητοποιούσα την ματαιότητα της γνώσης του κόσμου τούτου, πολύ δε περισσότερο που έβλεπα σε ποιο κατάντημα η ζωή οδηγεί, αν αποκοπεί από την πίστη και την ευσέβεια. Χωρίς να το καταλάβω καλά-καλά, κατέληξα πως, αν αυτό που διαπίστωσα είναι αλήθεια, θα πρέπει να το κάνω πράξη με μια συνεπή ζωή. _

Ήμουν σχεδόν στα μισά του βίου μου –αν μπορεί κανείς να κάνει τέτοιους υπολογισμούς- και η ψυχή μου ζητούσε το απόλυτο. Τις ανθρώπινες δυνάμεις τις μέτρησα στην αμαρτία που με περιέβαλε. Κατάλαβα: Χωρίς Θεό, ο άνθρωπος είναι έρμαιο των παθών και των πειρασμών. Εάν ο Θεός που φροντίζει για την σωτηρία όλων των ανθρώπων δεν έδειχνε γρήγορα σε μένα το έλεός Του και δεν με επισκεπτόταν με την χάρη Του φωτίζοντας με το φως τη διάνοιά μου, προ πολλού θα χανόμουν μαζί με τους ανθρώπους της ασέβειας που γνώρισα στην Ιταλία. Μια φωνή μέσα μου κραύγαζε: "Όλα ή τίποτα!"_

Όλο και περισσότερο έβλεπα στα όνειρά μου το ράσο του κρεμασμένου μοναχού. Ακόμη δίσταζα. Ήταν εκ Θεού ή πειρασμός ματαιοδοξίας; Το 1505 όλα είχαν μέσα μου κατασταλάξει: Έφυγα από την Ιταλία. Πρώτος σταθμός η αγαπημένη μου Άρτα. Πόση συγκίνηση! Δεν μπόρεσα να αποχωριστώ τα πατρογονικά μου πριν περάσει ένας χρόνος. Όμως, το 1506 το αποφάσισα! Έφτασα στο Άγιον Όρος, υπακούοντας την καρδιά μου. Από την αρχή είχα ορίσει για προορισμό μου το Βατοπαίδι. Δεν είναι που είχε την πλουσιότερη βιβλιοθήκη, ούτε μια πλειάδα λογίων μοναχών.

Όλα αυτά τα είχα χορτάσει. Για μένα μέτρησε η παρουσία του πρώην Οικουμενικοί Πατριάρχη Νηφωνα, που ήταν αγαπητός οικογενειακός μας φίλος. Άγιος άνθρωπος! Με καλοδέχτηκε, αλλά και με προειδοποίησε για την δυσκολία του μοναχικού βίου. Τον καθησύχασα και τον έπεισα. Έτσι, έγινα μοναχός και πήρα το όνομα «Μάξιμος». Η ζωή μου άλλαξε. Εγώ, ο επιφανής λόγιος, άρχισα να ζω ως έσχατος. Ο μελετητής των κωδίκων, άρχισα να ασκούμαι με ζήλο στις αρετές. Ο παινεμένος και άρχοντας, άρχισα να ασχολούμαι στην εκκοπή του ιδίου θελήματος.

Ο μαθημένος στις συζητήσεις και τα συμπόσια, βρέθηκα να ασκούμαι στην κατά Θεόν ησυχία. Ο καλομαθημένος σε βίο ανέσεων, αγάπησα την εγκράτεια. Κι όταν ο γέροντάς μου μού ζήτησε να αρχίσω περιοδείες, συλλέγοντας χρήματα για τις ανάγκες της Μονής, δέχτηκα να ταπεινωθώ με χαρά, ελεύθερος πια από την πικρή δόξα των ανθρώπων. Κήρυττα πάντοτε φανερά και χωρίς δισταγμό την ορθόδοξη πίστη μας και στους άρχοντες, φωτισμένους ή μη, από τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος.

Με λίγα λόγια, παντού, όπου με έστελνε με την βούληση των Πατέρων η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, και φωτισμένος από τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, κήρυττα την καθαρή Ορθόδοξη πίστη και αυτοί με τις δέουσες τιμές και με όσα επέτρεπαν οι δυνάμεις τους, με κατευόδωναν στον δρόμο της επιστροφής στο Άγιον Όρος.Κι εκεί που ο πειρασμός μου ψιθ΄λυριζε πως είμαι …κάποιος, αξιώθηκα να δω το μαρτύριο ενός νέου παιδιού, ενός νεομάρτυρα, που για την πίστη δεν δίστασε να θυσιαστεί με τρόπο φριχτό. Η μορφή τού Σαβοναρόλα βρέθηκε πάλι μπροστά μου και οδηγήθηκα σε ταπείνωση και αυτομεμψία.

Έτσι, κυλούσε ο χρόνος, ανάμεσα στην εσωτερική ζωή και στις αποστολές που οι Πατέρες μού ανέθεταν. Πίστευα πως έτσι θα τελειώσει και ο βίος μου. Εδώ, για πάντα εδώ, στο ευλογημένο Βατοπαίδι. Δεν γύρευα κάτι άλλο. Όμως… άλλες ήταν οι βουλές του Κυρίου._

Παρακαλώ περιμένετε...

Αντιπροσωπευτικό σκίτσο

Ο βίος του Αγίου

Θεατρικός διάλογος

Ρωσία

Κύριε, Κύριε, Στήριξέ με!
Όποιος ακούμπησε στη Χάρη Σου και την αλήθεια Σου, όλα μπορεί να τα αντέξει.
Χριστέ μου στο υπόσχομαι, βήμα πίσω δεν θα κάνω απ΄ την αλήθεια Σου. Στη Δύση δεν φράγκεψα. Τώρα πρέπει να κρατήσω ζωντανό τ΄ αλάτι της Εκκλησίας Σου.
Και θα το κάνω! Μάρτυράς μου πάλι, η πένα αυτή, αυτό του κύκνου το φτερό._

Στην Άρτα γεννήθηκα. Στην Ιταλία σπούδασα. Στο Βατοπαίδι θέλησα να γίνω μοναχός. Για όλα μέχρι τώρα υπήρξα στον Θεό ευγνώμων και κάθε στιγμή ολόψυχα παραδινόμουν στο θέλημά Του. Όταν όμως έφτασε η πρόσκληση του μεγάλου Δούκα Βασιλείου, υιού του Τσάρου και διαδόχου του, κάτι επαναστάτησε μέσα μου και μου ψιθύρισε:«Αυτό δεν είναι εκ Θεού».Κι απ΄ την άλλη,«Υπάρχει κάτι να μην είναι από σένα Κύριε;», σκεφτόμουν.Η πρόσκληση βέβαια δεν ήταν στην αρχή για μένα, αλλά για τον γέροντα αδελφό μου, μοναχό Σάββα, που γνώριζε Ρωσικά. Αυτόν ζητούσε ο μεγάλος Δούκας να μεταβεί στη Μόσχα και να αναλάβει τη διόρθωση των εκκλησιαστικών βιβλίων. Όταν όμως φάνηκε πως το ταξίδι αυτό θα εξαντλούσε τις λίγες του δυνάμεις, όλοι στράφηκαν σ΄ εμένα._

Δυο και τρεις φορές αρνήθηκα. Δεν ήταν το ταξίδι που με φόβιζε. Ταξίδια είχα κάνει πολλά. Πάντα όμως έφτανε η γλυκιά ώρα της επιστροφής. Για το ταξίδι όμως αυτό είχα κακό προαίσθημα. Μετά, ήταν και τόσα τα καθήκοντα που είχα αναλάβει στο Όρος! Αλλά και το κυριότερο: Δεν ήξερα Ρωσικά. Αυτά ήταν τα επιχειρήματά μου. Ο Άγιος ηγούμενος της Μονής, ο Άνθιμος, όπως και όλοι οι εκπρόσωποι των Ιερών Μονών, με άκουσαν με κατανόηση, όταν όμως μίλησαν, κατάλαβα πως πίσω από την πρόσκληση κρυβόντουσαν πολύ μεγαλύτερες σκοπιμότητες: Όλοι πίστευαν πως η μεγάλη ελπίδα του Γένους μας ήταν η μεγάλη Ρωσία. Για τον λόγο αυτό, ο ηγεμόνας της δεν έπρεπε να δυσαρεστηθεί από μια άρνηση.

Αλλά και η ίδια η Ρωσία έπρεπε και να προκόψει πνευματικά. Ήξερα από πληροφορίες Ρώσων μοναχών, πως ο λαός της υπέφερε από αμάθεια, έλλειψη βιβλίων και πνευματική συσκότιση. Σ΄ όλη τη Ρωσία κυκλοφορούσαν απόκρυφα βιβλία με απίστευτες διδασκαλίες και γεγονότα με την υπογραφή δήθεν Πατέρων της Εκκλησίας. Ο παγανισμός είχε διαποτίσει όλες τις Χριστιανικές γιορτές. Η μαγεία οργίαζε. Τελευταίο άφησαν το πιο μεγάλο: Μια μεγάλη ευκαιρία , μου είπαν, δίνεται: Στα μάτια του Τσάρου και όλου του Ρωσικού κλήρου, η Ρωμιοσύνη να ξαναβρεί το κύρος που έχασε με την άλωση της Βασιλεύουσας. «Δεν πας ως Μάξιμος», μου είπαν.

«Πηγαίνεις ως συνεχιστής του Κυρίλλου και του Μεθοδίου, μεταφέροντας στους ώμους σου τη συνέχιση της δόξας του Γένους μας και του ρόλου του Πατριαρχείου μας. Απ΄ αυτό το ταξίδι εξάρτιονται πολλά. Ο Τσάρος είναι η μόνη ελπίδα του γένους μας εναντίον των Αγαρηνών. Μόνον αυτός μπορεί να μας ξαναχαρίσει την λεφτεριά. Αλλά και μόνον αυτός μπορεί να συντηρήσει το Όρος. Και το Βατοπαίδι».Πώς να αντισταθώ σε τέτοια επιχειρήματα; Άρχισα να ετοιμάζομαι. Με είχαν διαβεβαιώσει πως το μοναδικό μου έργο μου θα ήταν η διόρθωση εκκλησιαστικών βιβλίων και πιθανόν η μετάφραση λίγων ακόμη. Μετά θα επέστρεφα στο Όρος με πλούσια δώρα για το Μοναστήρι. Ετοίμασα κι εγώ ένα μεγάλο φορτίο βιβλίων._

Καλοκαίρι του 1516 ξεκινήσαμε. Ήμασταν μια μεγάλη ομάδα, που περιλάμβανε και εκπροσώπους των ιερών Μονών. Πρώτος σταθμός ήταν η Κων/πολη, ώστε να πάρουμε την ευλογία του Πατριάρχη Θεολήπτου του Α΄. Μείναμε απρόσμενα πολύ. Φαίνεται πως ο Σουλτάνος ήθελε να κάνει επίδειξη δυνάμεως και εξουσίας προς τον Τσάρο. Τελικά, η άδεια δόθηκε λίγο πριν τον Χειμώνα. Ήταν παραχώρηση Θεού, το ταξίδι αυτό να διαρκέσει σχεδόν δύο χρόνια, μέσα σε απίστευτη ταλαιπωρία και πολλές παρακάμψεις. Δεν έχασα όμως τον χρόνο μου. Μέσα στην άμαξα, άρχισα να ξεκλειδώνω την γλώσσα του λαού, που έμελλε να διακονήσωμέχρι τέλους της ζωής μου.

Όταν φτάσαμε στη Μόσχα, ήταν Άνοιξη του 1518. Με περίμενε υποδοχή ηγεμόνα. Ο Βασίλειος με δέχτηκε στα Ανάκτορα και, με την παρουσία ευγενών και ανώτερου κλήρου, μου ανέθεσε ουσιαστικά να στηρίξω την αναγέννηση της Ρωσικής πνευματικότητας, μέσω διορθώσεων και μεταφράσεων. Μου ανακοίνωσε πως θεωρούμαι προσωπικός του προσκεκλημένος και θα συντηρούμαι από το ταμείο των Ανακτόρων. Κατόπιν με ξενάγησε στην εξαίρετη προσωπική του βιβλιοθήκη, πνευματική προίκα της μητέρας του, Τσαρίνας Σοφίας Παλαιολογίνας.
Έβλεπα! Καταλάβαινα! Με εκτιμούσε ο Μεγάλος Δούκας.

Όλη αυτή όμως η επίδειξη δυνάμεως και πολυτέλειας απευθυνόταν στη δύσμοιρη πατρίδα μου και στο ταπεινωμένο Πατριαρχείο μας. Η Μόσχα, που η Ρώσικη εξουσία είχε για τρίτη Ρώμη, έστελνε μήνυμα:
«Οι δύο Ρώμες έπεσαν, η τρίτη όμως στέκεται, τέταρτη Ρώμη δεν θα υπάρξει».
Δόσ΄ μου Κύριε δύναμη να παραμείνω ταπεινός και να υπερασπιστώ με σταθερότητα την τάξη της Εκκλησίας Σου!Έβλεπα και τα πρόσωπα των ανώτερων κληρικών. Δεν είχα αυταπάτες.
Πάντοτε οι αλλαγές έχουν εχθρούς και θιγμένους. Ακόμη και η εύνοια του ηγεμόνα, ήξερα πως θα προκαλέσει αντιδράσεις και φθόνο.
_

Αντιπροσωπευτικό σκίτσο

Ο βίος του Αγίου

Θεατρικός διάλογος

Παρακαλώ περιμένετε...

Ρωσία

Από το Όρος το Άγιο και το αγαπημένο, βρέθηκα στη Ρωσία. Δεν ήταν στα σχέδια μου, δεν το επιθυμούσα. Αγάπησα όμως την αποστολή μου γιατί αγάπησα την υπακοή. Και η υπακοή με αντάμειψε. Βρέθηκα κοντά σε λαό ευλογημένο, με μεγάλη ευαισθησία, θρησκευτικό ζήλο και πνεύμα φιλοξενίας. Ήρθαν στιγμές που ο λαός αυτός με πίκρανε πολύ. Μα μόλις πήγαινα να απελπιστώ, μου φανέρωνε πρόσωπο ταπείνωσης και αγάπης.Είχα ακούσει πολλά για τη Ρωσία. Κι όταν ήρθα, ήμουν έτοιμος για αγώνα πολύ. Ήξερα την αποστολή μου. Πρώτα οι μεταφράσεις. Μετά η εξασφάλιση δωρεών για το Βατοπαίδι. Και τέλος, να κάνω ό,τι μπορώ, να μεσολαβήσω όσο μπορώ, για να ανάψει μια ελπίδα λεφτεριάς για το ταλαίπωρο γένος μου.

Όταν έφτασα στη Μόσχα, δεν έχασα στιγμή. Οργάνωσα το έργο της μετάφρασης τού Ψαλτήρα και άρχισα σιγά σιγά να ταξινομώ τον πλούτο της ερημωμένης βιβλιοθήκης τού ηγεμόνα. Μπορεί να απείχα χιλιάδες μίλια από το Μοναστήρι μου, θέλησα όμως να μην το αποχωριστώ απ΄ τη ζωή μου. Έτσι, αδιαφόρησα εντελώς για τελετές και δεξιώσεις και αρνιόμουν κάθε κοσμική συναναστροφή. Δεν άργησα βεβαίως να διαπιστώσω την απίστευτη πολυτέλεια και χλιδή των Ανακτόρων, όπου πάντα είχαν θέση και οι ανώτεροι κληρικοί. Σιγά σιγά άρχισα να διαπιστώνω όμως πως και οι δεξιώσεις στις ιερές Μονές δεν υστερούσαν σε χλιδή και απίστευτη σπατάλη. Μελαγχολούσα όταν σκεπτόμουν πως τα έξοδα μιας τέτοιας δεξίωσης μπορούσαν να θρέψουν ένα Μοναστήρι του Όρους για έναν χρόνο.

Κάθε Ρωσική Μονή ήταν ένα μικρό ανάκτορο. Η ιδιοκτησία του σε γη δε χώραγε στη ματιά μου. Απέραντες εκτάσεις και ολόκληρα χωρία τροφοδοτούσαν τις αδελφότητες με κάθε είδους πλούτο. Και το χειρότερο: Διαπίστωσα πως τα Μοναστήρια δάνειζαν συστηματικά με τόκο.Αυτό όμως που γέμισε τη ψυχή μου λύπη βαθιά ήταν αυτό που συνέβαινε έξω από τα τείχη των Μοναστηριών: Φτώχια απίστευτη, αμάθεια απόλυτη και ανυπαρξία κάθε κανόνα τιμής, ηθικής και πνευματικότητας. Από πού όμως να ταφούν οι απλοί άνθρωποι σε σώμα και ψυχή; Οι μοναχοί τριγυρνούσαν σαν φοροεισπράκτορες στα χωριά και τις άθλιες αγροικίες, τυραννώντας τους κολλήγους. Πίεζαν ακόμη και τους φτωχούς παπάδες να τους δώσουν το λιγοστό βιός τους.

Αλλά κι αυτοί οι φουκαράδες παπάδες, εξαθλιωμένοι και αγράμματοι, όταν έκαναν τη λειτουργία, μονολογούσαν από μνήμης παραποιημένα λειτουργικά κείμενα, χωρίς καμιά συναίσθηση και χωρίς κανένα νόημα. Η ακολουθίες είχαν υποκαταστήσει παλιές παγανιστικές τελετές κι αυτό φαινόταν στα έθιμα, τις μαγγανείες και στις συνήθειες.Συχνά πυκνά άρχισε να ξανάρχεται στη μνήμη μου ο επαναστάτης μοναχός της Φλωρεντίας. Αυτός που δεν δίστασε, έστω και με τις υπερβολικές εξάρσεις του χαρακτήρα του, να σώσει στο λόγο και τη ζωή του το μεγαλείο και το όραμα της Χριστιανικής ζωής. Αυτός που δεν δείλιασε μπροστά στις απειλές του Κράτους και της Εκκλησίας να σιωπήσει. Αυτός που είχε τέλος όμοιο με εκείνο των Χρισμένων στους διωγμούς.

Μήπως όμως δεν είχα να σκεφτώ αντίστοιχο φρόνημα του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου; Δεν ήταν μήπως ίδιος ο ελεγκτικός λόγος των προφητών της Παλαιάς διαθήκης; Το ίδιο συχνά σκεφτόμουν και τα παλληκάρι, εκεί, στα μέρη της Θεσσαλίας, που μαρτύρησε μπροστά στα μάτια μου για την Εκκλησία του Χριστού. Είδα τότε τους πειρασμούς της πίστης νά ΄ρχονται κι από δεξιά κι από ζερβά. Ίδιος όμως ο κίνδυνος: Να μαραθεί το αλάτι. Να καταντήσει η Εκκλησία να γίνει ένα με τη ματαιότητα και το ψέμα του κόσμου. Δεν μπορούσε ν΄ αδιαφορήσω. Ναι, είναι αλήθεια πως άλλοι ήταν οι λόγοι που ξεκίνησα για νά ΄ρθω εδώ. Έβλεπα όμως τώρα καθαρά πως κι ο Θεός είχε τους δικούς Του λόγους._

Παρακαλώ περιμένετε...

Αντιπροσωπευτικό σκίτσο

Ο βίος του Αγίου

Θεατρικός διάλογος

Ένοχος!

Στέκομαι ενώπιον σας για δεύτερη φορά. Δικάστηκα το 1525 και καταδικάστηκα αδίκως σε ισόβια δεσμά για παραποίηση των κειμένων που ανέλαβα να επιμεληθώ και την κριτική που άσκησα κατά της χειροτονίας επισκόπων χωρίς την συγκατάθεση του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Σήμερα, έξι χρόνια μετά , ενώ ήλπιζα να απαλλαγώ από τις συκοφαντίες και την κατάφορη αδικία, κατηγορούμαι όχι μόνον γι αυτά, αλλά και για αμφισβήτηση του δικαιώματος των Μοναστηριών να κατέχουν τεράστιες περιουσίες, καθώς και για την εκφρασμένη κριτική μου κατά τη διαφθοράς και της αδικίας, που διαπράττουν από κοινού, η πολιτική και η εκκλησιαστική εξουσία._

Όπως τότε, έτσι και σήμερα καταθέτω ενώπιόν σας την πιο βαθιά μου μεταμέλεια για τυχόν μεταφραστικά λάθη, διαβεβαιώνοντάς σας πως μοναδικός μου σκοπός ήταν να συμβάλλω στην πνευματική αναγέννηση του λαού και την ισχυροποίηση του κράτους, με πυξίδα την ανόθευτη Ορθόδοξη πίστη και το ήθος των Αγίων Πατέρων.Ουδέποτε στράφηκα προσωπικά εναντίον εκκλησιαστικού ή πολιτικού προσώπου. Μόνον ευγνωμοσύνη αισθάνομαι προς αυτούς που με εμπιστεύτηκαν και με ευνόησαν με πλουσιοπάροχες δωρεές. _

Προς αυτούς και προς όλο τον λαό οφείλω να υπερασπιστώ το μέλλον των αρχόντων και των απλών ανθρώπων. Λαμπρό θα είναι το μέλλον αυτό, αν στηριχτεί στην διαρκή καταπολέμηση των ανθρώπινων παθών, που διαβρώνουν τις ανθρώπινες σχέσεις και διαρκώς υποβιβάζουν τους απλούς ανθρώπους στο επίπεδο των άλογων ζώων.Η οφειλή μου προς τον ηγεμόνα με έκανε να του υποδείξω εμμέσως και με απέραντο σεβασμό στο μεγαλείο του, δρόμο δικαιοσύνης, ακεραιότητας και έμπρακτης πίστης ώστε ο λαός να αξιωθεί ηγεμόνα κατ΄ εικόνα Χριστού, αντάξιο υπακοής, όχι από φόβο αλλά από φιλοτιμία, ηγεμόνα, που θα αποτελεί διαρκές πρότυπο χρηστότητας και πνευματικής τελειότητας.

Ακόμη και τώρα τον ικετεύω να μην εμπλέξει την Εκκλησία στους σχεδιασμούς του. Άλλη η τάξη του κόσμου και άλλη της Εκκλησίας. Τώρα που το Ρωσικό έθνος ανοίγει τα φτερά του, έχει ανάγκη μια Εκκλησία ποτισμένη από εκείνα που την ανέδειξαν μεγάλη: Την υπομονή, την καρτερία, το θάρρος και την ακρίβεια του δόγματος. Όλα αυτά κοσμούν σήμερα την μητέρα Εκκλησία της Κων/πολύς, που παρά τον ζυγό, δεν έχασε ούτε την Ορθοδοξία, ούτε την αγιότητά της.

Τέλος, ο πιο μεγάλος μου σκοπός ήταν να υπερασπιστώ την ελευθερία της Εκκλησίας από κάθε άνομο δεσμό με την κάθε λογής εξουσία του κόσμου τούτου. Να υπερασπιστώ τη δύναμή της να επισημαίνει με θάρρος την αίρεση και το άδικο, την αποστολή της να καλεί σε διαρκή μετάνοια τον κάθε αμαρτωλό, ηγεμόνα ή κολλήγο. Υπερασπίστηκα την ζωντανή, την ελεύθερη, την αυθεντική Εκκλησία, το αλάτι του κόσμου.Δεν πρόσβαλα, δεν καταφρόνησα, δεν κατέκρινα, δεν υπέσκαψα, δεν επιτέθηκα, δεν μίσησα κανέναν. Εκείνον πάντα σκέφτομαι, τον Δίκαιο Κριτή, όταν θα μου ζητήσει λόγο για την ψυχή μου και τους ανθρώπους που μου εμπιστεύτηκε.

Εκλαμπρότατε, Σεβασμιότατοι, Εξοχότατοι δικαστές, σας εκλιπαρώ: Αποκαταστήστε την αδικία που υφίσταμαι έξι χρόνια τώρα, έγκλειστος σε φυλακές, που ούτε οι χειρότεροι εγκληματίες δεν υπέστησαν. Δείξτε έλεος Άγιε Δέσποτα και επιτρέψτε μου να κοινωνήσω ξανά των Αχράντων Μυστηρίων. Δείξτε έλεος εκλαμπρότατε και επιτρέψτε στο ταλαίπωρο σαρκίο μου να τερματίσει την εγκόσμια θητεία του στο αγαπημένο Βατοπαίδι._

Παρακαλώ περιμένετε...

Αντιπροσωπευτικό σκίτσο

Ο βίος του Αγίου

Θεατρικός διάλογος

Η αναφορά ενός Αγίου

«Μετά την πρώτη δίκη μου κακοποιήθηκα συχνά. Ήταν στιγμές που από τα κτυπήματα μπερδεύονταν οι πόνοι. Άλλες φορές με περιέλουζαν με καυτό νερό κι άλλες με παγωμένο. Συχνά γέμιζαν το κελί μου καπνούς. Μα δε με ένοιαζε. Μία ήταν η έννοια μου: Σφιχτά να κλείσω στην παλάμη μου την πένα μου, μη μου την πάρουν. Μια πένα από φτερό κύκνου. Όσο την ένιωθα κρυμμένη στην παλάμη μου, ήξερα από πού έρχομαι, ποιος είμαι και πού πάω. Μόνο μην την έχανα. Μόνο μην την έβρισκαν και μου την παίρναν.

Αυτό το μικρούλι πραγματάκι ήταν αυτό που μού ΄δινε δύναμη και πείσμα ν΄ αντέξω. Αυτό το ασήμαντο αντικείμενο, αυτό το «τίποτα» με κράτησε ζωντανό. Μια δυο φορές το έχασα. Τότε οικονομούσα κανα κάρβουνο και συνέχιζα να γράφω στους τοίχους. Μα πάντα το ξανάβρισκα. Αυτό, το κυκνόφτερο, που άλλοτε βουτούσα στο μελάνι-αν είχα-, άλλοτε στην κάπνα κι άλλοτε…. στο αίμα μου. Το ίδιο μ΄ άρεσε τον εαυτό μου να λογιάζω: Μια πένα από κυκνόφτερο στα χέρια του Θεού. Πέρασαν έτσι έξι χρόνια.

Μετά τη δεύτερη δίκη, οι συνθήκες κάπως βελτιώθηκαν. Όμως και πάλι φυλακισμένος ήμουν, ανυπόληπτος και αποξενωμένος απ΄ τον αγαπημένο μου Ρώσικο λαό. Βέβαια, όλο και πύκνωναν οι επισκέψεις και οι επιστολές. Μού ΄διναν αφορμή να γράφω για θέματα πολλά. Ίσως αν δεν ήμουν φυλακή, τίποτε να μην είχα αφήσει πίσω μου._

Άγνωστες οι βουλές σου Κύριε. Ακόμη είκοσι πέντε χρόνια έζησα ως ανύπαρκτος. Και τώρα πια είμαι έτοιμος να κάνω τον απολογισμό μου: Υπήρξα ο έσχατος των αμαρτωλών. Με ξέρανε για πριγκιπόπουλο από τα γεννοφάσκια μου. Κι όμως,υπήρξα δούλος. Δούλος Θεού αγάπης, μορφήν δούλου λαβόντος. Αλλά και δούλος εικόνων Θεού, Ανθρώπων αρρήτου δόξης, ει και φερόντων στίγματα πταισμάτων. Υιός γένους ένδοξου, γένους Ελλήνων, γένους Γραικών. Άτεκνος ασκητής, κι όμως πατέρας. Πατέρας έθνους φλογερού, έθνους ζήλου. Πατέρας έθνους Ρώσων με αγάπη, που σαν κι αυτήν πατέρας δεν έδειξε, ούτε σε γιο, ούτε σε κόρη.

Και πάνω απ΄ όλα εραστής. Εραστής πίστεως άμωμου Εραστής μανικός, που μόνον ο Θεός υπήρξε μανικότερος, Εραστής ορθοδοξίας. Εραστής προσφοράς νοός, δυνάμεων, ψυχής, ταλάντων, σαρκίου στην Ορθόδοξη Εκκλησία, Στη μία, ανόθευτη, άσπιλη, ορθόδοξη Εκκλησία, το μέγιστο των δώρων του Θεού στο γένος των ανθρώπων. Μάξιμος. Άγιος όχι, μα Ορθόδοξος μέχρι μυελού οστέων. Την πρώτη Ρώμη κάποια στιγμή την επισκέφτηκα. Η δεύτερη μ΄ ανάθρεψε. Η τρίτη… -ποια τρίτη!… με διεκδίκησε. Μα η άλλη, η μεγάλη, η επουράνια Ρώμη με κέρδισε. Γι΄ αυτήν γεννήθηκα και γι΄ αυτήν αναγεννήθηκα. Δόξα στο ουράνιο πολίτευμά της, Δόξα Σοι Κύριε των δυνάμεων Δόξα Σοι Κύριε της καρδιάς μου.

Έφτασε η ώρα. Ο Ιανουάριος του 1556 θα είναι ο τελευταίος μου μήνας σ΄ αυτή τη γη.

Έφτασαν Χριστούγεννα. Ακόμη μια φορά Χριστούγεννα ξενιτεμένος, ξένος, απόκληρος. Όμορφη η Λαύρα του Αγίου Σεργίου, αλλά Βατοπαίδι δεν είναι. «Δεύτε ίδωμεν πιστοί». Τα τελευταία Χριστούγεννα του βίου μου! Σε έξι μέρες το 1556 επισκέπτεται τον κόσμο, όμως εγώ ούτε τον πρώτο μήνα του δεν θα προλάβω. Τι όμορφη ήταν η νύχτα των Χριστουγέννων στο μοναστήρι μου! _

Γλυκό μου Βατοπαίδι επιστρέφω. Όχι όπως έφυγα, αλλά όπως πλάστηκα. Παιδί Θεού, που με το έλεος Του προσδοκώ να βρω μια θέση στην αγκαλιά Του. Επιστρέφω ελεύθερος, όπως οι ψυχές, που άλλο πιο πολύ δεν αγάπησαν από τον Μέγα φίλο, μέγα Προστάτη, μέγα Θεό, τον γλυκύτατο Ιησού. Και δεν θα ξαναφύγω εις τους αιώνες των αιώνων. Γυρίζει πίσω ο νους. Πώς ξεκίνησα, πού βάδισα, πού βρέθηκα! Ποιος ήμουνα, ποιος είμαι! Παίρνω του κύκνου το φτερό και γράφω με λίγες λέξεις το ταξίδι μου. Ποιος θα διαβάσει; Ποιος θα θυμάται μετά από λίγα χρόνια έναν έγκλειστο μοναχό; Βάζω τις λέξεις στο χαρτί κι αν είναι γραφτό, ας τις πάρει ο αγέρας.

Παρακαλώ περιμένετε...

Αντιπροσωπευτικό σκίτσο

Ο βίος του Αγίου

Θεατρικός διάλογος