Ένα μικρό μονύδριο που ίδρυσε ο άγιος Παύλος ο Ξηροποταμινός έμελλε να είναι η αρχή μίας σπουδαίας αγιορειτικής Μονής, που όπως όλες οι Μονές του Αγίου Όρους πέρασε περιόδους ευημερίας αλλά και περιόδους μεγάλης δυσκολίας είτε για οικονομικούς λόγους, είτε από την παρουσία των Οθωμανών για σχεδόν 500 χρόνια στη χερσόνησο του Άθω. Η ακμάζουσα σήμερα Μονή έχει μία πλούσια ιστορία, χαραγμένη σε κάθε λίθο που δομεί τα κτίσματά της. Σέρβοι και Ρουμάνοι ηγεμόνες υπήρξαν κατά καιρούς πολύ γενναιόδωροι προς την Μονή, προσδίδοντάς της τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας της, ωστόσο, η Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου φέρει άθικτη την αθωνική μοναστική παράδοση. Ποιο ρόλο έπαιξε η νήσος της Κεφαλλονιάς στη Μονή;