Monthly Archives: Απρίλιος 2020

Η τεχνοτροπία του σπουδαίου καλλιτέχνη είναι ιδιαίτερη, γιατί ενώ είναι σαφέστατα ενήμερος για τα χαρακτηριστικά και των δύο καλλιτενικών τάσεων της εποχής, της λεγόμενης Κρητικής σχολής και της γνωστής ως σχολής της βορειοδυτικής Ελλάδος, διατηρεί ανεξάρτητη στάση. Χρησιμοποιεί εκλεκτικά στοιχεία των δύο ρευμάτων και τα συνδυάζει δίνοντας έμφαση στη ζωηρή αντίθεση φωτός και σκιάς, που ίσως είναι προσωπικό του χαρακτηριστικό, ίσως όμως εγγράφεται σε κάποιο τρίτο ρεύμα. Από παλιά συσχετίζεται με τον ζωγράφο Αντώνιο του παλιού καθολικού της Ιεράς Μονής Ξενοφώντος.

Οι τοίχοι έχουν ζωγραφιστεί στα μέσα του 16ου αιώνα, μάλλον το 1552, από κάποιον σπουδαίο ζωγράφο. Ωστόσο, η κτητορική επιγραφή πάνω από την είσοδο παραποιήθηκε τεχνιέντως τον 18ο αιώνα από τον διάσημο παραχαράκτη Σιμωνίδη, επομένως οι πληροφορίες που περιέχει έχουν άλλου είδους ενδιαφέρον. Πάνω από την επιγραφή, στον δυτικό τοίχο, απεικονίζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου στην συνηθισμένη της θέση, δίνοντας αίσθηση μνημειακότητας, παρά τις μικρές διαστάσεις του χώρου και των επιφανειών. Στην βόρεια πλευρά του δυτικού τοίχου, ο εναγκαλισμός των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, παριστάνεται συνήθως ως σύμβολισμός της αγάπης μεταξύ δυτικής και ανατολικής εκκλησίας.

Το παρεκκλήσι είναι απλό, μονόχωρο και καμαροσκεπές, όπως ήταν μάλλον και το παλιό καθολικό του Μοναστηριού που βρισκόταν σε κοντινή θέση πριν την σημαντική επέκταση του συγκροτήματος κατά τον 19ο αιώνα. Ο τιμώμενος Μεγαλομάρτυς άγιος Γεώργιος είναι ζωγραφισμένος στον βόρειο τοίχο, ολόσωμος και επιβλητικός.

Το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου έχει έναν μικρό νάρθηκα στα δυτικά, η είσοδος στον οποίο γίνεται από νότια. Τα θέματα που τον διακοσμούν είναι συνηθισμένα για αυτόν τον χώρο. Αυτό που ξεχωρίζει είναι η λεπτή και αισθαντική τέχη του ζωγράφου.

Το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται περίπου στην θέση του παλιού καθολικού, στην βόρεια πτέρυγα, η οποία πριν τον 19ο αιώνα αποτελούσε το μοναστήρι. Είναι το αρχαιότερο τμήμα του συγκροτήματος που έχει χτιστεί επάνω σε τρεις μεγάλους προεξέχοντες βράχους.

Τα δώρα των μάγων είναι πλάκες χρυσού, με λεπτή διακόσμηση χαλδαϊκής και χάντρες, στις οποίες έχουν πλαστεί μαζί η αρωματική σμύρνα και το λιβάνι. Φυλάσσονται μέσα σε πολλά περίτεχνα κιβωτίδια, στο καθολικό του Μοναστηριού και κάποια παρουσιάζονται στους προσκυνητές ή κάποτε βγαίνουν για ευλογία και εκτός του Αγίου Όρους.

Το ευαγγέλιο του Ματθαίου είναι το μόνο από τα τέσσερα που μιλάει για την προσκύνηση των μάγων: «Τοῦ δὲ Ἰησοῦ γεννηθέντος ἐν Βηθλέεμ τῆς Ἰουδαίας ἐν ἡμέραις Ἡρῴδου τοῦ βασιλέως, ἰδοὺ μάγοι ἀπὸ ἀνατολῶν παρεγένοντο εἰς Ἱεροσόλυμα (2) λέγοντες, Ποῦ ἐστιν ὁ τεχθεὶς βασιλεὺς τῶν Ἰουδαίων; εἴδομεν γὰρ αὐτοῦ τὸν ἀστέρα ἐν τῇ ἀνατολῇ καὶ ἤλθομεν προσκυνῆσαι αὐτῷ. (3) ἀκούσας δὲ ὁ βασιλεὺς Ἡρῴδης ἐταράχθη καὶ πᾶσα Ἱεροσόλυμα μετ’ αὐτοῦ, (4) καὶ συναγαγὼν πάντας τοὺς ἀρχιερεῖς καὶ γραμματεῖς τοῦ λαοῦ ἐπυνθάνετο παρ’ αὐτῶν ποῦ ὁ Χριστὸς γεννᾶται. (5) οἱ δὲ εἶπαν αὐτῷ, Ἐν Βηθλέεμ τῆς Ἰουδαίας· οὕτως γὰρ γέγραπται διὰ τοῦ προφήτου· (6) Καὶ σύ, Βηθλέεμ γῆ Ἰούδα, οὐδαμῶς ἐλαχίστη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ γὰρ ἐξελεύσεται ἡγούμενος, ὅστις ποιμανεῖ τὸν λαόν μου τὸν Ἰσραήλ. (7) Τότε Ἡρῴδης λάθρᾳ καλέσας τοὺς μάγους ἠκρίβωσεν παρ’ αὐτῶν τὸν χρόνον τοῦ φαινομένου ἀστέρος, (8) καὶ πέμψας αὐτοὺς εἰς Βηθλέεμ εἶπεν, Πορευθέντες ἐξετάσατε ἀκριβῶς περὶ τοῦ παιδίου· ἐπὰν δὲ εὕρητε ἀπαγγείλατέ μοι, ὅπως κἀγὼ ἐλθὼν προσκυνήσω αὐτῷ. (9) οἱ δὲ ἀκούσαντες τοῦ βασιλέως ἐπορεύθησαν, καὶ ἰδοὺ ὁ ἀστὴρ ὃν εἶδον ἐν τῇ ἀνατολῇ προῆγεν αὐτοὺς ἕως ἐλθὼν ἐστάθη ἐπάνω οὗ ἦν τὸ παιδίον. (10) ἰδόντες δὲ τὸν ἀστέρα ἐχάρησαν χαρὰν μεγάλην σφόδρα. (11) καὶ ἐλθόντες εἰς τὴν οἰκίαν εἶδον τὸ παιδίον μετὰ Μαρίας τῆς μητρὸς αὐτοῦ, καὶ πεσόντες προσεκύνησαν αὐτῷ, καὶ ἀνοίξαντες τοὺς θησαυροὺς αὐτῶν προσήνεγκαν αὐτῷ δῶρα, χρυσὸν καὶ λίβανον καὶ σμύρναν. (12) καὶ χρηματισθέντες κατ’ ὄναρ μὴ ἀνακάμψαι πρὸς Ἡρῴδην, δι’ ἄλλης ὁδοῦ ἀνεχώρησαν εἰς τὴν χώραν αὐτῶν...»

Η παράδοση αναφέρει πως η Μάρω θέλησε να μεταφέρει αυτοπροσώπως στην Ιερά Μονή του Αγίου Παύλου τα δώρα των μάγων, μαζί με πολλά άλλα αντικείμενα. Ωστόσο, μετά την αποβίβασή της στην ακτή και ενώ ήταν έτοιμη να ανηφορίσει προς το μοναστήρι, άκουσε φωνή που της έλεγε να μην προχωρήσει πιο πέρα, γιατί εδώ στο Άγιον Όρος υπάρχει μια άλλη βασίλισσα, η Θεοτόκος· η Μάρω σταμάτησε χωρίς δεύτερη σκέψη και στο σημείο χτίστηκε αργότερα ένα εκκλησάκι.

Μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως οι Οθωμανοί φαίνεται πως πρόσφεραν τα δώρα των μάγων, που διατηρούνταν εκεί, στην σύζυγο του σουλτάνου Μουράτ Β´, Μάρα Μπράνκοβιτς, η οποία βέβαια ήταν χριστιανή. Η Μάρα είχε αναλάβει να συνεχίσει το έργο του πατέρα της, του δεσπότη της Σερβίας Γεωργίου Μπράνκοβιτς, ο οποίος είχε χρηματοδοτήσει την ανακαίνιση της δυτικής πτέρυγας της Ιεράς Μονής του Αγίου Παύλου. Ξέρουμε πως η Μάρω από την Έζοβα, όπως έμεινε γνωστή στο μοναστήρι, δώρισε το μετόχι του Πρέβλακα το 1471 και μετά τον θάνατό της, το 1478, το μετόχι της Μαροβίτσας. Η Μάρω λοιπόν, δεν είναι γνωστό ποια ακριβώς χρονιά, προσέφερε στο Μοναστήρι τα δώρα που είχαν προσφέρει οι μάγοι στον Χριστό.