Posts in category: Το νόημα του ονοματος – Αφηγήσεις Αγ. Παυλος Κεφ.2

Αφού το μοναστήρι του προόδευσε, οδηγημένος από «πόθο ησυχίας» ο όσιος Παύλος πήγε να εγκατασταθεί στην σημερινή θεση της Ιεράς Μονής του Αγίου Παύλου, στους πρόποδες του Άθωνα. Γρήγορα δημιουργήθηκε πάλι γύρω του ένας κύκλος μαθητών. Το μονύδριο που ίδρυσε ήταν αφιερωμένο στην Θεοτόκο. Μετά την κοίμησή του, μάλλον στα τέλη του 10ου αιώνα, το ίδρυμα ήταν γνωστό ως «Ξηροποτάμου» ή «Μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου του κυρού Παύλου» και φαίνεται πως είχε γίνει στο μεσαίο βράχο από τους τρεις, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται σήμερα το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, έργο του 16ου αιώνα.

Ποιος όμως ήταν ο σπουδαίος ασκητής που ίδρυσε αρχικά το μοναστήρι, ο όσιος Παύλος ο Ξηροποταμινός; Γνωρίζουμε ελάχιστα. Δυστυχώς ο βίος του γράφτηκε πολύ μεταγενέστερα από την εποχή του και θεωρείται σε μεγάλο βαθμό φανταστικός. Η παράδοση διασώζει πως κατείχε υψηλό αξίωμα στην αυτοκρατορική αυλή και ανώτατη μόρφωση, κάτι που δείχνει να επιβεβαιώνει από παλιά η εικονογράφισή του ως ευνούχου. Έφυγε από την Βασιλεύουσα κρυφά, ως επαίτης, και ήρθε στον Άθωνα, μάλλον στο δεύτερο μισό του 10ου αιώνα. Ίδρυσε αρχικά την Μονή Ξηροποτάμου, κοντά στο λιμάνι της Δάφνης, πιθανότατα ένα από τα παλαιότερα κοινόβια του Αγίου Όρους, στα χρόνια του αγίου Αθανασίου του Αθωνίτη.

Με τις δωρεές τους τον 15ο αιώνα, οι Σέρβοι δεσπότες Στέφανος-Γρηγόριος Μπράνκοβιτς και Γεώργιος Μπράνκοβιτς συναριθμούνται ανάμεσα στους σημαντικότερους δωρητές της Μονής. Ο δεύτερος χρηματοδότησε την ανέγερση του νέου καθολικού, το 1447, σε θέση λίγο νοτιότερα του αρχικού ναΐδριου που είχε χτίσει ο όσιος Παύλος τον 10ο αιώνα. Το αφιέρωσε στον προστάτη του, το άγιο Γεώργιο. Έκτοτε η Μονή θα τιμάται εξίσου στο όνομα του Αγίου Γεωργίου και της Θεοτόκου, που ήταν η αρχική της αφιέρωση. Από δωρεές διαφόρων Σέρβων ηγεμόνων και ευγενών προέρχονται πολλά από τα κειμήλια που φυλάσσονται μέχρι σήμερα στο μοναστήρι.

Τον 14ο αιώνα η Μονή ήταν ήδη ερημωμένη, δεν είναι γνωστό για πόσο καιρό, αν και διέσωζε την ανάμνηση της ίδρυσής της από τον όσιο Παύλο τον Ξηροποταμηνό. Επανιδρύεται το 1383/4 από δύο Σέρβους μοναχούς, τον Χιλανδαρινό Γεράσιμο (κατά κόσμο Νικόλαο) Ραδώνια και τον Βατοπαιδινό Αντώνιο (πρώην Αρσένιο) Παγάση. Αμφότεροι υπήρξαν γόνοι ευγενών οικογενειών της Σερβίας και μάλιστα ο πρώτος προερχόταν από την μετέπειτα ηγεμονική οικογένεια των Μπράνκοβιτς. Οι δύο μοναχοί αγόρασαν το ερημωμένο κελλίον του Αγίου Παύλου από τη Μονή Ξηροποτάμου, στην οποία είχε περιέλθει μετά την ερήμωσή του. Δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για τα έργα που πραγματοποίησαν, όμως φαίνεται πως εξακολουθούσαν να είναι περιορισμένα στην περιοχή του μεσαίου βράχου. Είναι όμως βέβαιο πως μια νέα ζωή ξεκίνησε για το μικρό, τότε, μοναστήρι.