Posts in category: Οι Κτήτορες και οι Ευεργέτες 1 – Ξενοφώντος

Η επιτυχής μεσολάβησή του εκ μέρους του αυτοκράτορα Νικηφόρου Βοτανειάτη στον στασιαστή Βασιλάκη, στην Θεσσαλονίκη, είχε ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων αυτοκρατορικών ευεργεσιών και την δωρεά σημαντικών χειρογράφων και κειμηλίων. Οι δύο μεγάλες φορητές ψηφιδωτές εικόνες του αγίου Γεωργίου και του αγίου Δημητρίου, οι μεγαλύτερες σήμερα στον κόσμο, πιστεύεται βάσιμα πλέον ότι προέρχονται από αυτήν την δωρεά. Μετά την αναγκαστική απομάκρυνσή του από το Άγιον Όρος το 1081, ο Συμεών επανήλθε το 1089 και συνέχισε το κτητορικό του έργο, οδηγώντας το Μοναστήρι σε σημαντική άνθηση, όπως διαφαίνεται και από τον μεγάλο αριθμό των πενήντα πέντε μοναχών που αναφέρονται.

Ταυτίζεται πιθανότατα με τον Αγιορείτη ηγούμενο Συμεών, ο οποίος ήταν ευνούχος και είχε συστήσει μια Μονή ευνούχων στη Θεσσαλονίκη και εγκωμιάζεται από τον Θεοφύλακτο Αχρίδος στον Λόγο του υπέρ των ευνούχων: «ὣν εἵς ἐστι καὶ ὁ ἐξ Ἀθηνῶν Συμεῶν, ὃν ἐπὶ τῆς πόλεως ταύτης εἴδομεν· οἴσθα τὸν γέροντα ἐκεῖνον τὸν ἡδῦν, τὸν χαρίεντα, τὸν οἰκονομικὸν, ὃς κἂν τῷ τοῦ Ἄθω ὄρει μοναχῶν ἡγεῖται κατὰ πᾶσαν ἀκρίβειαν κανταῦθα συνοικίαν εὐνούχων μοναστῶν συνεστήσατο».

Δεύτερος σημαντικός σταθμός στην ιστορία του μοναστηριού υπήρξε η άφιξη στο Άγιον Όρος το 1078 ενός σημαντικού Βυζαντινού αξιωματούχου που ήθελε να ασπασθεί τον μοναχικό βίο, του μεγάλου δρουγγαρίου της βίγλας Στεφάνου. Ο Στέφανος καταγόταν από επιφανή οικογένεια των Αθηνών και διέθετε σημαντική περιουσία. Παρέλαβε από τον Πρώτο του Αγίου Όρους τη Μονή, δίνοντας μάλιστα ένα σεβαστό χρηματικό ποσό για τη συντήρηση του ναού του Πρωτάτου στις Καρυές, και εγκαταστάθηκε σ’ αυτήν μαζί με τους τρείς ακολούθους του. Έγινε μοναχός με το όνομα Συμεών και ανέλαβε την ηγουμενία της σχεδόν ερειπωμένης μονής. Επιδόθηκε σε σημαντικό ανακαινιστικό έργο, γεγονός που τον κατέστησε νέο κτήτορά της.

Το 1018, μετά την παραίτηση του οσίου Ξενοφώντος, την ηγουμενία ανέλαβε ο αδελφός του Θεόδωρος και διηύθυνε τα της μονής τουλάχιστον ως το 1035. Το έτος αυτό η μονή μνημονεύεται για πρώτη φορά, προφανώς μετά την οσιακή κοίμηση του πρώτου κτήτορα, προς τιμήν του, ως «του αγίου Γεωργίου του Ξενοφώντος».

Όπως συνηθιζόταν στο Βυζάντιο, ο ιδρυτής του μοναστηριού συνέταξε και Τυπικό, που όμως δεν διασώζεται, με το οποίο ρύθμιζε διάφορα πνευματικά και πρακτικά θέματα λειτουργίας του κοινοβίου. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την φράση «καθώς ο κύρ Ξενοφών και κτήτωρ διετάξατο», που υπάρχει στο αρχαιότερο σωζόμενο έγγραφο του αρχείου της Μονής.

Ο όσιος Ξενοφών μνημονεύεται και στον Βίο του οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη με αφορμή την θεραπεία από τον όσιο Αθανάσιο, στο Μυλοπόταμο, του αδελφού του Θεοδώρου. Αναφέρεται ως ηγούμενος «ἑνὸς τῶν ἐν τῷ ὄρει φροντιστηρίων». Είχε σημαντική μόρφωση, όπως μαρτυρούν τα έγγραφα που ιδιοχείρως συνέταξε. Επιπλέον συμμετείχε ενεργά σε διάφορες υποθέσεις μονών του Αγίου Όρους, συνυπογράφοντας τα σχετικά έγγραφα, μέχρι και το 1017, χρονολογία του τελευταίου από αυτά.

Η ζωή της Μονής αρχίζει κάπου στα τέλη του 10ου αιώνα, όταν ιδρύεται από τον όσιο Ξενοφώντα, ο οποίος υπογράφει σε δύο βατοπαιδινά έγγραφα το 998 και το 1001 ως «μοναχός και ηγούμενος Μονής του αγίου Γεωργίου». Η προσωπικότητα του κτήτορα είναι πάντοτε καθοριστική για τον ιδιαίτερο χαρακτήρα κάθε μοναστηριού.