Ο οσιομάρτυρας Χρύσανθος σε φορητή εικόνα που σώζεται στη Μονή.

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΗ ΜΟΝΗ

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΣΤΗ ΜΟΝΗ

Πρώτη συνέπεια της συμμετοχής στον αγώνα του Γένους ήταν η διακοπή των σημαντικότατων για τη Μονή εργασιών ανοικοδόμησης. Όμως πολύ πιο δραματική συνέπεια ήταν ότι τουλάχιστον τέσσερις Ξενοφωντινοί μοναχοί, ο Χρύσανθος, ο Νεόφυτος, ο Ισαάκ και ο Ξενοφών, τα ονόματα των οποίων καταγράφονται στο Βιβλίο Προθέσεως της Μονής και σε άλλες πηγές της περιόδου, μαρτύ¬ρη¬σαν στην Κωνσταντινούπολη και την Θεσσαλονίκη το 1821 και το 1822. Αναφέρονται και στο έργο του Δοσιθέου Κωνσταμονίτου, «Νέον Υπόμνημα των νεοφανών ιερομαρτύρων και οσιομαρτύρων», που γράφηκε το 1855. Μάλιστα ο οσιομάρτυς Χρύσανθος μαρτύρησε στην Πόλη «υπέρ της ευσεβείας» την ημέρα της Αναστάσεως, στις 10 Απριλίου 1821, την ίδια μέρα που απαγχονίστηκε και ο άγιος Γρηγόριος ο Ε΄ στην πύλη του Πατριαρχείου.

162fc85d-42c1-4185-916e-527334cd23c5

ΕΝΕΡΓΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ

ΕΝΕΡΓΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ

Η σημαντική δράση των μοναχών της Ιεράς Μονής Ξενοφώντος, και των αγιορειτών πατέρων εν γένει, στην Επανάσταση του 1821 είναι άγνωστη στον πολύ κόσμο. Στις 18 Μαΐου 1821 ο Εμμανουήλ Παππάς, μυημένος στην Φιλική Εταιρεία, κηρύσσει την Επανάσταση στις Καρυές. Η αδελφότητα της Ιεράς Μονής Ξενοφώντος συμμετέχει ενεργά στην Επανάσταση στην Μακεδονία με πρωτοστάτη τον μοναχό Γεδεών και, όταν αυτή αποτυγχάνει, πληρώνει για την δράση της βαρύ τίμημα.

Μία από τις πολλές λειψανοθήκες της Μονής, με λείψανα ιεραρχών.

ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Από τον άγιο Δημήτριο και το μαρτύριό του στην Ρωμαϊκή Αγορά της Θεσσαλονίκης η Ιερά Μονή Ξενοφώντος φυλάει, μεταξύ των άλλων πολύτιμων τιμίων λειψάνων, λίγο αίμα.

Ιερό λείψανο από το δεξί χέρι του αγίου Γεωργίου, πολύτιμος θησαυρός της Μονής.

ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΛΕΙΨΑΝΑ
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΠΟΛΥΤΙΜΑ ΛΕΙΨΑΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Αφήσαμε όμως για το τέλος το πιο σημαντικό στοιχείο. Η παρουσία ενός μικρού μέρους από το σώμα του αγίου Γεωργίου στο μοναστήρι ανακαλεί με συγκλονιστικό τρόπο την φυσική παρουσία του: τμήμα του δεξιού χεριού και της κάρας του μάρτυρα.

Το προσκυνητάρι του αγίου Γεωργίου εντός του νέου Καθολικού.

Η ΠΛΗΓΗ ΑΠΟ ΤΗΝ
ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ

Η ΠΛΗΓΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ

Η παράδοση τυλίγει την εικόνα με περιπέτειες διαφυγής της καταστροφής κατά την εικονομαχία, όταν πληγώθηκε από έναν στρατιώτη στο σαγόνι και αιμορράγησε, και άφιξη στην παραλία της μονής στο σημείο όπου έκτοτε αναβλύζει αγίασμα, τα «ξυνά νερά». Στο αγίασμα αυτό που θεωρείται θεραπευτικό της δυσουρίας, αποδίδεται το επίθετο «δυσουρίτης», αν και ηχητικά θυμίζει πολύ το «διασορίτης», που συνοδεύει τον άγιο Γεώργιο στη Νάξο.

δυσουριτης

Η ΕΦΕΣΤΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ
ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
«ΔΥΣΟΥΡΙΤΗ»

Η ΕΦΕΣΤΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ «ΔΥΣΟΥΡΙΤΗ»

Σε ειδικό προσκυνητάρι στο νέο Καθολικό βρίσκεται η μεγάλη θαυματουργή εικόνα του αγίου Γεωργίου. Η επιγραφή του αποδίδει την σπάνια προσωνυμία «ο δυσουρίτης». Καθισμένος σε θρόνο δέχεται τον στέφανο του μαρτυρίου από δύο αγγέλους, υπό την ευλογία του Θεού. Οι πολύτιμοι λίθοι στο στέμμα, όσο κι αν είναι φτιαγμένοι από χρώμα, το εμπλουτίζουν με τεράστια συμβολική αξία. Ο μάρτυρας είναι ντυμένος περίτεχνη στρατιωτική πανοπλία. Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στα όπλα του που αποδίδονται με μεγάλη ακρίβεια.

ψηφιδ

ΤΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΤΟΥ
ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΒΟΤΑΝΕΙΑΤΗ

ΤΑ ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΤΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΒΟΤΑΝΕΙΑΤΗ

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο στέκονταν δίπλα-δίπλα και στο καθολικό, στις δύο μεγάλες ψηφιδωτές εικόνες του 11ου αιώνα, δώρα μάλλον του αυτοκράτορα Νικηφόρου Βοτανειάτη, προτού μεταφερθούν στο νέο σκευοφυλάκιο. Σπάνια έχει κανείς την ευκαιρία να δει από κοντά έργα τέτοιας τέχνης. Τα φορητά ψηφιδωτά του Βυζαντίου γίνονταν με διαφορετική τεχνική από τα εντοίχεια και ήταν αντικείμενα πολύτιμα, με σαφή αυτοκρατορικό συμβολισμό που τα ξεχωρίζει από τις άλλες φορητές εικόνες. Διατηρούνται λίγες μόνο δεκάδες σε όλο τον κόσμο, με τις δύο αυτές εικόνες να είναι μεγαλύτερες.

τεμπλο

ΣΤΟ ΤΕΜΠΛΟ ΤΟΥ
ΠΑΛΑΙΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ

ΣΤΟ ΤΕΜΠΛΟ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΚΑΘΟΛΙΚΟΥ

Όπως ένθρονοι εικονίζονται ο Χριστός Παντοκράτωρ και η Θεοτόκος Βρεφοκρατούσα, έτσι ένθρονοι εμφανίζονται και οι δύο μάρτυρες στις δεσποτικές εικόνες του τέμπλου του παλαιού καθολικού. Η εικονογραφική επιλογή είναι ασυνήθιστη, δεδομένου πως ο ζωγράφος προτίμησε να παρουσιάσει συμβολικά την ιδιότητα των αγίων Γεωργίου και Δημητρίου ως αξιωματούχων, αντί της στρατιωτικής τους ιδιότητας που επικρατούσε εκείνη την εποχή. Υπογραμμίζει με αυτόν τον τρόπο την τιμητική θέση που κατέχουν στο Μοναστήρι. Οι τέσσερις εικόνες θεωρούνται μέρος της ίδιας παραγγελίας με τα βημόθυρα, τα οποία φέρουν την επιγραφή ΔΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ Θ[ΕΟ]Υ ΑΚΑΚΙΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΕΤΟΥΣ ΖΡΙΖ (7117 από κτίσεως κόσμου, άρα 1609).

Το παρεκκλήσιο του αγίου Δημητρίου στο κτίριο του παλαιού Καθολικού.

ΤΟ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟ
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΤΟ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Δεν εκπλήσσεται λοιπόν κανείς όταν ανακαλύπτει, ενωμένο με το παλαιό καθολικό του αγίου Γεωργίου, το βυζαντινό παρεκκλήσι του αγίου Δημητρίου. Όπως στέκονται οι δύο ναοί, έτσι φαίνεται και οι δύο μάρτυρες να στέκονται δίπλα-δίπλα.

συνδεση

Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ
ΑΓΙΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ
ΜΕ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟ

Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟ

Μια παλιά παράδοση του Μοναστηριού, που αντανακλάται στην τέχνη και την υμνογραφία, συνδέει την ίδρυσή του με το πρόσωπο του αγίου Ξενοφώντος του Συγκλητικού, ο οποίος έζησε ως αναχωρητής στον Άθωνα κατά τον 6ο αιώνα. Σύμφωνα με αυτήν την παράδοση, ο όσιος έχτισε έναν μικρό ναό αφιερωμένο στον άγιο Δημήτριο και μαζί λίγα στοιχειώδη οικήματα. Αξίζει να θυμόμαστε πως η εκτενής διάσωση της προφορικής ιστορίας στο Άγιον Όρος δεν έχει αντίστοιχο στον ελλαδικό χώρο.