Monthly Archives: Μάιος 2020

Στα οθωμανικά χρόνια το Μοναστήρι συνέχισε, παρά τις απώλειες, να διατηρεί ιδιοκτησίες στις τοποθεσίες των βυζαντινών μετοχίων της. Μάλιστα εμφανίστηκαν στην κατοχή του και νέα μετόχια, τα οποία δεν κατείχε στα βυζαντινά χρόνια: στη Χαλκιδική (Ιερισσός, Κασσάνδρα, Ορμύλια, Σιδηροκαύσια), στον Στρυμόνα (στα σημερινά Νέα Κερδύλια κ.α.), στα νησιά του Βορείου Αιγαίου Θάσο, Λήμνο και Άγιο Ευστράτιο, αλλά και στην Κρήτη, στη Μικρά Ασία και στη Βεσσαραβία. Το 1535 ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής εξέδωσε φιρμάνι που επέτρεπε στον βοεβόδα της Μολδαβίας και της Βλαχίας να αναστηλώσει τα κτίρια της Μονής, χωρίς να τα επεκτείνει. Ίσως αυτό να αφορούσε τον θαλάσσιο πύργο και τον μπαρμπακά (προτείχισμα), που σύμφωνα με επιγραφή ολοκληρώθηκε επί ηγουμενίας Γερμανού, με δαπάνη κάποιου βοεβόδα Ιωάννη Πέτρου (ίσως του Πέτρου Δ´ Ράρες της Μολδαβίας) και του μοναχού Ιωάσαφ. Σύμφωνα με τον Σμυρνάκη, το 1548 ένας οθωμανός αξιωματούχος ονόματι Ιμπραήμ διέταξε δύο μουσουλμάνους, τον Μουσταφά και τον Αλί, να επισκεφτούν την Ιερά Μονή Καρακάλλου για να μετρήσουν τις διαστάσεις του καθολικού, ώστε να δοθεί άδεια να αναστηλωθεί, όπως και έγινε. Και ο Κομνηνός το 1708 γράφει πως τον 16ο αιώνα η Μονή ανακαινίστηκε με γενναίες χορηγίες του βοεβόδα της Βλαχίας Νεάγκοε Μπασαράμπ και κάποιου βοεβόδα Πέτρου. Πράγματι, ο εντυπωσιακός πύργος της μονής έχει χαρακτηριστικά του 16ου αιώνα. Τον 17ο αιώνα, ο βασιλιάς της Ιβηρίας Αρτχίλ μαζί με τον αδελφό του Γεώργιο Βαχτάγ (1674) και τον 18ο αιώνα ο μοναχός Ιωάσαφ, φρόντισαν πολύ για το Μοναστήρι, το οποίο αναπτύχθηκε σημαντικά, σε βαθμό όπου σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες έφτασε να αριθμεί μαζί με τις σκήτες του μερικές εκατοντάδες μοναχούς.

Δύο αιώνες αργότερα, στην οθωμανική εποχή, τον 16ο αιώνα, ένας άλλος σπουδαίος ασκητής έζησε στα όρια της Ιεράς Μονής Καρακάλλου: ο άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω. Σύμφωνα με τον Βίο του, γύρω στο 1520 αποσύρθηκε σε σκήτη της Μονής, οικοδόμησε κελλί και τον ναό της Αγίας Τριάδας και επιδόθηκε σε ασκητικούς αγώνες για αρκετά χρόνια. Μετά το προσκυνηματικό ταξίδι του στα Ιεροσόλυμα επέστρεψε στην σκήτη του κι έχτισε εκεί τον ναό των Αγίων Πατέρων, πριν εκλεγεί ηγούμενος της γειτονικής Ιεράς Μονής Φιλοθέου.

Από τις αρχές του 14ου αιώνα το Μοναστήρι και το περιβάλλον του έζησαν με ιδιαίτερη θερμότητα την μυστική εμπειρία του ησυχασμού, όπως άλλωστε προϊδέαζε ήδη η σχέση με τον πατριάρχη άγιο Αθανάσιο. Ιδιαίτερα σημαντική φαίνεται πως υπήρξε η περίοδος της ηγουμενίας του Υακίνθου Κεραμέως (1310-1333), ο οποίος συνδεόταν με σπουδαίους ασκητές, καθώς και με τον πατριάρχη Φιλόθεο Κόκκινο, παλιό αγιορείτη. Στον βίο του αγίου Γερμανού που έγραψε ο πατριάρχης, περιγράφει αυτό το πνευματικό και ανθρώπινο περιβάλλον. Μάλιστα, και ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς έζησε νέος τα χρόνια 1322-1324 κοντά στον ασκητή Γρηγόριο τον Δριμύ, στην σκήτη της Γλωσσίας της Ιεράς Μονής Καρακάλλου.

Το 1287 ξεκίνησε μια μακροχρόνια διαμάχη για θέματα συνόρων ανάμεσα στις Ιερές Μονές Καρακάλλου και Μεγίστης Λαύρας, η οποία έμελλε να κρατήσει ως το τέλος του 16ου αιώνα. Είναι πιθανό η υπόθεση αυτή να δημιούργησε την ανάγκη για την έκδοση χρυσόβουλλου το 1294 από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο, το οποίο διατηρείται στο αρχείο. Είναι το παλαιότερο έγγραφο που αποτυπώνει την περιουσιακή κατάσταση του Μοναστηριού, τα μετόχια και τα κτήματά του εντός και εκτός Αγίου Όρους. Εμφανίζει εικόνα οικονομικής και δημογραφικής ανάπτυξης, μετά από περίοδο σοβαρών δυκολιών. Το προοίμιο του χρυσόβουλλου αναφέρεται στις πολλαπλές ευεργετικές παρεμβάσεις του πατριάρχη Αθανασίου Α´ προς τον αυτοκράτορα για την έκδοση διαταγμάτων υπέρ της Μονής, στην οποία παλαιότερα διέμενε. Αν και άγνωστη από αλλού, η πληροφορία θεωρείται ακριβής, δεδομένου ότι ο αυτοκράτορας είχε στενή φιλία με τον Αθανάσιο και γνώριζε προσωπικά τον πρότερο μοναστικό του βίο στον Άθωνα. Ο πατριάρχης Αθανάσιος, φωτισμένος και αυστηρός ασκητής, υπέρμαχος της ορθοδοξίας και της συνέπειας στην τήρηση των μοναστικών κανόνων, έμενε λοιπόν και στην Ιερά Μονή Καρακάλλου, ίσως κατά την δεύτερη παραμονή του στο Άγιον Όρος, γύρω στο 1278.