Monthly Archives: Μάιος 2020

Το κοιμητήριο βρίσκεται στα δυτικά του κτιριακού συγκροτήματος, με το παρεκκλήσι της Αγίας Τριάδας, το υπόγειο του οποίου λειτουργεί ως οστεοφυλάκιο. Εδώ, μέσα στον ίδιο χώρο αναπαύονται συγκεντρωμένα τα λείψανα των πατέρων που ασκήθηκαν στο μοναστήρι όλα αυτά τα χρόνια.

Στην ίδια πτέρυγα με τη βιβλιοθήκη βρίσκεται και το σκευοφυλάκιο, που εγκαινιάστηκε στον εορτασμό της χιλιετηρίδας του μοναστηριού το 1998. Εκτός από τις δύο ψηφιδωτές εικόνες των αγίων Γεωργίου και Δημητρίου φιλοξενεί και την εικόνα της Θεοτόκου Οδηγήτριας του 12ου αιώνα και ένα στεάτινο εικονίδιο του 13ου αιώνα, στο οποίο απεικονίζεται η Μεταμόρφωση.

Η βιβλιοθήκη στεγάζεται σε κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο στη νότια πτέρυγα του νέου περιβόλου. Αν και ο κύριος όγκος της χάθηκε στο παρελθόν, περιλαμβάνει ακόμη περίπου 550 χειρόγραφα, ανάμεσά τους και τρία περγαμηνά λειτουργικά ειλητάρια (βιβλία σε μορφή ρολού). Σημαντικός είναι ο αριθμός των μουσικών χειρογράφων, ενώ αρκετά από τα νεώτερα χειρόγραφα, κυρίως ακολουθίες, δεν είναι ακόμη γνωστά στο ευρύ κοινό, καθότι ανέκδοτα. Περιλαμβάνει ακόμη περίπου 15.000 έντυπα βιβλία, ανάμεσά τους μια από τις μεγαλύτερες συλλογές παλαιτύπων στο Άγιον Όρος.

Το νέο Συνοδικό, που βρίσκεται στα βόρεια του παλαιού Καθολικού, είναι ένα ωραίο δείγμα σύγχρονης αναστήλωσης ιστορικής αρχιτεκτονικής με παραδοσιακά υλικά. Τρεις μαρμάρινοι κιονίσκοι στηρίζουν τα τόξα του εξώστη, ο οποίος φράσσεται από διάτρητα θωράκια. Τρία κεραμεικά πιάτα στα χρώματα του μαρμάρου και του πηλού εμπλουτίζουν την διακόσμηση της όψης. Η δομή του στοιχείου ακολουθεί βυζαντινό παλατιανό πρότυπο σε λιτή εκδοχή.

Το νέο Καθολικό, που είναι επίσης αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο, ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του 1830 και είναι το μεγαλύτερο στο Άγιον Όρος. Το μαρμάρινο τέμπλο κατασκευάστηκε, μαζί με τον ηγουμενικό θρόνο και το κιβώριο της Αγίας Τράπεζας, από το 1845 έως το 1847 από τήνιους γλύπτες, με μάρμαρα που μεταφέρθηκαν από την Τήνο και τα λατομεία των Καυσοκαλυβίων. Οι τοιχογραφίες είναι ένα νέο έργο του εργαστηρίου της μονής. Το νέο καθολικό φιλοξενεί τη θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου Οδηγήτριας του 14ου αιώνα η οποία ήρθε στη Μονή με θαυμαστό τρόπο από το Βατοπαίδι, το 1730.

Δυτικά του παλαιού καθολικού βρίσκεται η Τράπεζα, ο χώρος που σε κάθε Μοναστήρι έχει στενή σχέση με τον ναό. Εκεί συγκεντρώνεται η αδελφότητα δύο φορές την ημέρα για το κοινό γεύμα ανάμεσα στις ακολουθίες. Οι ζωγραφισμένες μορφές στους τοίχους πλαισιώνουν τους μοναχούς και τους συνδέουν διαχρονικά με ολόκληρη την μοναστική κοινότητα. Οι τοιχογραφίες χρονολογούνται από το 1496/7. Είναι η παλαιότερη διατηρημένη ζωγραφική αγιορείτικης τράπεζας.

Στα νοτιοανατολικά του παλαιού Καθολικού, ένα ταπεινό άνοιγμα οδηγεί στο παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου. Στο κομψό παρεκκλήσι που δεν έχει πια τρούλλο διατηρούνται σπαράγματα βυζαντινών τοιχογραφιών του πρώτου μισού του 14ου αιώνα. Τα λίγα σωζόμενα πρόσωπα δίνουν μια μικρή γεύση από την άρτια μητροπολιτική τέχνη του άγνωστου ζωγράφου.

Το παλαιό Καθολικό υπήρξε ο πυρήνας της πνευματικής ζωής του μοναστηριού για πάνω από οκτώ αιώνες. Ο ζωγράφος Αντώνιος, που υπογράφει σεμνά σε μια απεικόνιση της Παναγίας στο ιερό βήμα, ιστόρησε τους τοίχους το 1544. Χρησιμοποιεί άφοβα σκληρές αντιθέσεις φωτός και σκιάς και συσχετίζεται στενά με τις τοιχογραφίες του παρεκκλησίου του Αγίου Γεωργίου της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου. Το καλλιτεχνικό ρεύμα που εκφράζει ο Αντώνιος διακρίνεται από τα δύο κυρίαρχα στην εκκλησιαστική ζωγραφική της εποχής, την λεγόμενη κρητική σχολή του Θεοφάνη και την σχολή της βορειοδυτικής Ελλάδος του Φράγκου Κατελάνου.

Ο επισκέπτης, βαδίζοντας παραλιακά προς την είσοδο, βλέπει πρώτα τα αρχαιότερα τμήματα του κτιριακού συγκροτήματος. Περνάει κάτω από τα θαλάσσια τείχη όπου είναι ενσωματωμένο και το αρχονταρίκι που θα τον υποδεχτεί. Το ελικοειδές διαβατικό, από όπου μπαίνει σήμερα ο επισκέπτης, βρίσκεται στη νοτιοδυτική γωνία των τειχών. Το ορίζουν δύο κτίσματα που αν και μοιάζουν πύργοι δεν είναι, μια και σχηματίστηκαν σε μεταγενέστερες εποχές: ο λεγόμενος πύργος του Αγίου Στεφάνου στο εσωτερικό άκρο του διαβατικού και αυτός των Αγίων Αποστόλων στο εξωτερικό του. Ο δεύτερος χρονολογείται με επιγραφή στα 1661/2.