Ο τάφος του Αγίου Νήφωνα

ΑΓΝΩΣΤΟΣ

ΑΓΝΩΣΤΟΣ

Ύστερα από διαφωνία με τον Ράδουλο, άφησε την Βλαχία κι επέστρεψε γέρος πια στην Ιερά Μονή Διονυσίου, όπου έζησε άγνωστος για ένα διάστημα. Μάλιστα, τα διακονήματα που του ανατέθηκαν ήταν η φροντίδα των ζώων και η παρατήρηση της θάλασσας για τον φόβο των πειρατών, από το σημείο όπου σήμερα βρίσκεται το παρεκκλήσι του. Κάποτε, ωστόσο, οι πατέρες τον αναγνώρισαν με θαυμαστό τρόπο. Παρέμεινε στο Μοναστήρι ως την κοίμησή του, στις 11 Αυγούστου 1508, σε ηλικία 90 ετών. Ο τάφος του βρίσκεται στο κοιμητήρι, έξω από το παρεκκλήσι των Αγίων Πάντων.

Ο άγιος Νήφων πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Φορητή εικόνα, 21ος αιώνας.

ΜΟΝΑΧΟΣ,
ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΟΣ,
ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΑΙ
ΔΑΣΚΑΛΟΣ

ΜΟΝΑΧΟΣ, ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΟΣ, ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΑΙ ΔΑΣΚΑΛΟΣ

Ως μοναχός και καλλιγράφος, ο άγιος Νήφων, σύμφωνα με τις πηγές, περιόδευσε αρχικά στο Ιλλυρικό και στη Δαλματία αντιγράφοντας χειρόγραφα και κηρύττοντας κατά της φιλενωτικής συνόδου της Φλωρεντίας. Στη συνέχεια ήρθε στον Άθωνα, στις Ιερές Μονές Βατοπαιδίου, Παντοκράτορος και τελευταία στην Διονυσίου, όπου εκάρη ιερομόναχος. Αργότερα, διετέλεσε μητροπολίτης Θεσσαλονίκης και δύο φορές μάλιστα έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, το 1486-1489 και το 1497-1498. Τότε παραιτήθηκε οριστικά από τον Οικουμενικό θρόνο και πήγε στην Αδριανούπολη, όπου τον συνάντησε ο ηγεμόνας της Βλαχίας Ράδουλος και τον πήρε μαζί του. Αν και δέχτηκε πάλι πρόταση να γίνει πατριάρχης, ο άγιος αρνήθηκε προτιμώντας να αφοσιωθεί στην διδασκαλία του λαού της Βλαχίας.

Ο άγιος Διονύσιος ο Κτήτωρ. Φορητή εικόνα, 20ος αιώνας.

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ
ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΜΟΥ
ΠΡΟΣΤΑΖΕΙ

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΣ ΜΟΥ ΠΡΟΣΤΑΖΕΙ

Στ᾽ αλήθεια έβαλε μέσα στην ψυχή μου θείο πόθο και έρωτα και ζήλο θεάρεστο, και με όλο του το είναι με παρακίνησε προς το έργο. Εξού και η γαλήνια δύναμη της βασιλείας μου προστάζει με τον παρόντα χρυσόβουλλο λόγο της και αναλαμβάνει εξ΄ολοκλήρου την οικοδόμηση της εν λόγω μονής του Τιμίου Προδρόμου και υπόσχεται να καλύψει όλα τα έξοδα της ανέγερσης του ναού, του περιτειχίσματος, των κελλιών των μοναχών και του υδραγωγείου, ώστε να συσταθεί πλήρες μοναστήρι, στο οποίο να έχει ανεξάλειπτο το μνημόσυνο και την αναφορά της...

Άγιος Διονύσιος, κτήτορας Μονής Διονυσίου. Φορητή εικόνα, 20ος αιώνας.

ΤΟΝ ΥΠΕΡΑΓΑΠΗΣΕ

ΤΟΝ ΥΠΕΡΑΓΑΠΗΣΕ

Ο αγιασμένος αυτός πατέρας είχε ήδη προλάβει να χτίσει φρούριο κάτω από τον Μικρό Άθωνα, εκεί που τρέχει ο Αεροπόταμος, κοντά στον τόπο που ονομάζεται Βουλευτήρια. Και είχε σκοπό ο γέροντας να χτίσει μέσα μοναστήρι αφιερωμένο στον Τίμιο Πρόδρομο και Βαπτιστή Ιωάννη, και περιτείχισμα, και μέσα κελλιά για την διαμονή όσων ασκούνται μαζί του. Ενώ όμως το φρούριο το ολοκλήρωσε, το μοναστήρι δεν το είχε ακόμη ξεκινήσει, όταν κατά καλή συγκυρία ήρθε και μού τα διηγήθηκε όλα και μού κίνησε το ενδιαφέρον, όπως προείπα. Όταν λοιπόν η βασιλεία μου διαπίστωσε την σεμνότητα του ανθρώπου, την χάρη, την απλότητα, την αθωότητα, την ολική και υπέρμετρη χαρά, τον υπεραγάπησε και τον δέχτηκε και τον αγκάλιασε και τον δεξιώθηκε ως σταλμένο από τον Θεό, και άφησα να κατοικήσουν μέσα μου τα λόγια του, δροσιά ψυχωφελής.

Ο άγιος Διονύσιος, κτήτωρ της μονής Διονυσίου. Φορητή εικόνα, 18ος αιώνας.

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΔΙΗΝΕΚΕΣ

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΔΙΗΝΕΚΕΣ

Όσην ώρα συνομιλούσε με την βασιλεία μου, δεν αναζήτησε να αποκομίσει χρηματικά ποσά ούτε τρόπο για να πληρώνει απολαύσεις της ζωής, όπως κάνουν κάποιοι, αλλά άρχισε αμέσως να με καθοδηγεί και να μού διαφημἰζει τον δρόμο που οδηγεί στην σωτηρία: “όλοι, είπε, όσοι φημίζονται ως σωστοί βασιλείς και ηγέτες, έχτισαν μοναστήρια και αφιερώματα στο Άγιον Όρος για παντοτινό τους μνημόσυνο. Πρέπει λοιπόν κι εσύ, εφόσον ξεπερνάς πολλούς, να κάνεις μια ανάλογη προσθήκη, ώστε να έχεις όπως κι εκείνοι μνημόσυνο διηνεκές και ψυχική απόλαυση ατελείωτη”.

Ο άγιος Διονύσιος δίπλα στον άγιο Σάββα, τοιχογραφία του καθολικού, 16ος αιώνας.

ΡΑΚΕΝΔΥΤΟΣ, ΗΣΥΧΟΣ
ΚΑΙ ΧΑΡΟΥΜΕΝΟΣ

ΡΑΚΕΝΔΥΤΟΣ, ΗΣΥΧΟΣ ΚΑΙ ΧΑΡΟΥΜΕΝΟΣ

Ένας τέτοιος παρουσιάστηκε τώρα και στα μέρη μας: ο καλός πατέρας και λειτουργός του Θεού και ιερομόναχος ιδιαίτερα σεβαστός, ο κυρ Διονύσιος. Ήρθε από το Άγιον Όρος για να δει τον δικό μου αλλά και ολόκληρης της μεγαλούπολης Τραπεζούντας αρχιποιμένα, και δικό του αδελφό, τον κυρ Θεοδόσιο. Εμφανίστηκε λοιπόν ενώπιον της βασιλείας μου ρακένδυτος, ήσυχος και κατευναστικός, όπως συνηθίζουν οι αναχωρητές, λέγοντας λίγα, όπως κάνουν οι έγκλειστοι, αλλά ψυχωφελή και σωτήρια, και όλα με συντετριμμένη καρδιά και πνεύμα ταπείνωσης. Μού φάνηκε άγγελος σταλμένος από τον Θεό που φέρνει το ωραίο μήνυμα της σωτηρίας. Μιμούμενος τον Χριστό, δεν μαρτυρούσε ο ίδιος για τον εαυτό του, αλλά όπως για Εκείνον ο Πατήρ, έτσι και γι᾽ αυτόν μαρτυρούσαν η εσωτερική του ησυχία, η γεμάτη χαρά όψη του και οι ανυπέρβλητες αρετές του. Θα έλεγε κανείς πως επειδή κάποτε ο Αθανάσιος δόθηκε από την Τραπεζούντα στον Άθωνα, τώρα ο Διονύσιος αντιδόθηκε στην Τραπεζούντα από τον Άθωνα.

Ο κτήτορας Αλέξιος Γ´Κομνηνός με την σύζυγό του Θεοδώρα, λιθογραφία.

Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΛΕΕΙ
ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΛΕΕΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Τον Σεπτέμβριο του 1374 ο Αλέξιος Γ´ Κομνηνός, αυτοκράτορας της Τραπεζούντας, δωρίζει στο Μοναστήρι για την οικοδόμησή του ένα πολύ μεγάλο ποσό, 100 σώμια (περίπου 134.000 “άσπρα”, δηλαδή αργυρά νομίσματα), και ορίζει ως ετήσια χορηγία από τον ίδιο και τους διαδόχους του 1000 άσπρα. Στο κτητορικό αυτό χρυσόβουλλο εξηγεί τα κίνητρά του και διηγείται ο ίδιος την ιστορία: “...αυτούς που από τρυφερή ηλικία έχουν αφιερώσει τον εαυτό τους στον Θεό, και που το όνομά τους έχει καταγραφεί στους ουρανούς, και που μπήκαν μέσα σε πέτρα για σπίτι, και που σκαρφάλωσαν στην απόκρυμνη κορυφή του βουνού των αρετών, από όπου και φέρνουν την βοήθεια, γιατί έρχονται από τον Θεό, αυτούς οφείλει κανείς να τους καλοδέχεται και να τους αποδίδει την οφειλόμενη τιμή και φιλοξενία. Διότι όποιος τους αγαπάει και τους υποδέχεται, βάζει στο σπίτι του και φιλοξενεί τον ίδιο τον Χριστό, που τους έστειλε”.

Ο κτήτορας Αλέξιος Γ´Κομνηνός.


Ο πύργος από τον εσωτερικό περίβολο της Μονής.

Ο ΠΥΡΓΟΣ

Ο ΠΥΡΓΟΣ

Ο οχυρωματικός πύργος, ύψους σχεδόν 24 μέτρων, είναι από τους πιο εντυπωσιακούς στο Άγιον Όρος. Η συμπαγής κατασκευή που εδράζεται στον βράχο έχει τετράγωνη διατομή, τέσσερις ορόφους, από τους οποίους οι δύο είναι θολωτοί, ενώ οι τοίχοι έχουν πάχος δύο μέτρα σε όλες τις πλευρές. Στον τρίτο όροφο ανοίγονται ζεματίστρες ή καταχύστρες, απ᾽όπου οι αμυνόμενοι μοναχοί έριχναν ζεματιστό νερό ή λάδι στους επιτιθέμενους πειρατές. Γύρω από την στέγη του έχει επάλξεις. Χτίστηκε το 1520 από τον βοεβόδα της Βλαχίας Νεάγκοε Βασσαράβ, όπως μαρτυρεί μια φροντισμένη μεγαλογράμματη επιγραφή, εντοιχισμένη στη νότια όψη του.

Η νότια επέκταση της Τράπεζας, με την θέση του ηγουμένου, 16ος αιώνας.

Η ΤΡΑΠΕΖΑ

Η ΤΡΑΠΕΖΑ

Η Τράπεζα βρίσκεται νότια του καθολικού. Τα δύο κτίρια επικοινωνούν μέσω μιας στοάς, καθώς η εύκολη πρόσβαση από το ένα στο άλλο εξυπηρετεί πάντα την καθημερινότητα ενός Μοναστηριού. Στους τοίχους αυτής της στοάς απλώνονται οι ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες της Αποκάλυψης, για τις οποίες μπορείτε να δείτε την ειδική αφήγηση. Ο ευρύς ορθογώνιος χώρος αμέσως μετά την είσοδο της Τράπεζας είναι η βυζαντινή της φάση, ενώ η ορθογώνια προέκταση που καταλήγει στην κόγχη με την θέση του ηγουμένου, είναι προσθήκη του 16ου αιώνα. Οι τοιχογραφίες έγιναν σε διαφορετικές φάσεις από δύο ζωγράφους: μοναστικά θέματα, εσχατολογικά, αφηγηματικοί κύκλοι, μεγάλες μορφές του μοναχισμού παραταγμένες που κοιτάζουν μέσα στον χώρο των εστιαζόμενων. Η Τράπεζα της Ιεράς Μονής Διονυσίου είναι ένας χώρος γεμάτος νόημα, στον οποίο αφιερώνεται ειδική αφήγηση.

Η Παναγία του Ακαθίστου.

ΤΟ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙ ΤΟΥ
ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ

ΤΟ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙ ΤΟΥ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ

Το παρεκκλήσι της Παναγίας του Ακαθίστου ενσωματώνεται στα βόρεια της λιτής. Έχει τρούλο που στηρίζεται κατευθείαν στους εξωτερικούς τοίχους. Φιλοξενεί την εφἐστια εικόνα του Μοναστηριού, η οποία θεωρείται ως η αρχαιότερη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας στο Άγιον Όρος, γνωστή ως Παναγία του Ακαθίστου. Τα χαρακτηριστικά της εικόνας είναι δυσδιάκριτα, λόγω του μύρου που αναβλύζει κατά καιρούς. Η παράδοση την συνδέει με την πολιορκία της Βασιλεύουσας από τους Πέρσες και τους Αβαροσλαύους, το 626. Ένας μεγάλος πλούτος αφηγήσεων έχει διασωθεί σχετικά με τις θαυματουργικές της επεμβάσεις.