Posts in category: Η Αποκάλυσψη στην Στοά 1- Διονυσίου

“Καὶ ὁ ἕκτος ἄγγελος ἐσάλπισεν καὶ εἶπεν λῦσον τοὺς τέσσαρας ἀγγέλους τοὺς δεδεμένους ἐπὶ τῶ ποταμῷ τῷ μεγάλῳ Εὐφράτῃ· ἵνα ἀποκτείνωσι τὸ τρίτον τῶν ἀν(θρώπ)ων καὶ ὁ ἀριθμὸς τῶν στρατευμάτων μυριάδες μυριάδων.” Πάνω από τα σύννεφα ο Χριστός ως “Παλαιός των ημερών”, Πάνω από τα σύννεφα ο Χριστός ως “Παλαιός των ημερών”, δηλαδή με έμφαση στην θεία Του φύση, ως παλαιότερος του κόσμου, πίσω από το ουράνιο θυσιαστήριο. Κάτω από τα σύννεφα οι τέσσερις άγγελοι της κρίσεως έχουν λυθεί, με την αποστολή να θανατώσουν το ένα τρίτο των ανθρώπων. Το ιππικό είναι αναρίθμητο, τα άλογα έχουν κεφάλια λιονταριών που βγάζουν απ᾽το στόμα φωτιά, καπνό και θειάφι, και οι ουρές τους είναι φίδια. Έτσι σκοτώνουν. Στα κεφάλια αυτά και στις ουρές βρίσκεται η εξουσία τους να αδικήσουν το ένα τρίτο των ανθρώπων.

“Καὶ ὁ πέμπτος ἄγγελος ἐσάλπισεν· καὶ εἶδον ἀστέρα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ πεπτωκότα εἰς τὴν γῆν, καὶ ἤνοιξε τὸ φρέαρ τῆς ἀβύσου, καὶ ἀνέβη καπνὸς ἐκ τοῦ φρέατος καὶ ἐσκοτίσθη ὁ ἥλιος, καὶ ἐκ τοῦ καπνοῦ ἐξῆλθον ἀκρῖδες, καὶ ἐδόθη αυτοῖς ἐξουσία ἀδικῆσαι τοὺς ἀν(θρώπ)ους.” Το πηγάδι της αβύσσου παρουσιάζεται στο κέντρο σαν ένα πηγάδι λιθόκτιστο· από μέσα του βγαίνει καπνός και απ᾽ τον καπνό βγήκαν οι ακρίδες που καταλαμβάνουν όλη την εικόνα: όπως στο κείμενο της Αποκάλυψης, οι ακρίδες έχουν κεφάλι γυναίκας με μακριά μαλλιά και στέμμα, νύχια (αντί δόντια) λιονταριού, ουρά και κεντρί σκορπιού. Με την ουρά τους αυτή έχουν την εξουσία να αδικούν τους ανθρώπους για πέντε μήνες. Το φτερούγισμά τους ακούγεται σαν άρμα με πολλά άλογα που τρέχει στον πόλεμο. Ο βασιλιάς τους, ο Απολύων, ο άγγελος της αβύσσου, δεν εικονίζεται. Περνάει λοιπόν η πρώτη συμφορά και μένουν άλλες δύο.

“Καὶ εἶδον τοὺς ἑπτὰ ἀγγέλους οἷ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ἑστήκασι, καὶ ἐδόθησαν αὐτοῖς ἑπτὰ σάλπιγγες· καὶ ἄλλος ἄγγελος ἦλθε καὶ ἐστάθη ἐπὶ τοῦ θυσιαστηρίου ἔχων λιβανωτὸν χρυσοῦν·” και τοὐ δόθηκαν πολλά θυμιάματα να τα προσφέρει με τις προσευχές όλων των αγίων στο χρυσό θυσιαστήριο. Και ο καπνός των θυμιαμάτων με τις προσευχές των αγίων ανέβηκε στον Θεό. Κι ο άγγελος πήρε το θυμιατό, το γέμισε φωτιά από το θυσιαστήριο και θύμιασε προς την γη· “καὶ ἐγένοντο φωναὶ καὶ ἀστραπαὶ καὶ σεισμός.” Ύστερα οι επτά άγγελοι ετοιμάστηκαν να σαλπίσουν: όταν σάλπισε ο πρώτος, έπεσε στη γη χαλάζι ανακατεμένο με φωτιά και αίμα και κάηκε το ένα τρίτο της βλάστησης· σάλπισε ο δεύτερος κι ένα βουνό φωτιά ρίχτηκε στην θάλασσα και το κάηκε το ένα τρίτο των πλασμάτων της θάλασσας και των πλοίων· σάλπισε ο τρίτος κι έπεσε από τον ουρανό ένα μεγάλο φλεγόμενο αστέρι που λεγόταν Άψινθος, και το ένα τρίτο των ποταμών και των πηγών πικράθηκε, και πέθαναν πολλοί που ήπιαν· σάλπισε και ο τέταρτος άγγελος και χτυπήθηκε το ένα τρίτο του ήλιου και της σελήνης και των αστεριών και σκοτείνιασαν. Άκουσα έναν αετό που πετούσε στη μέση του ουρανού να φωνάζει: αλοίμονο στους κατοίκους της γης από τα σαλπίσματα των τριών επόμενων αγγέλων.

“Καὶ μετὰ ταῦτα εἶδον τέσσαρ(ας) ἀγγέλους ἐστῶτας ἐπὶ τὰς τέσσαρ(ας) γωνί(ας) τῆς γῆς, κρατοῦντας τοὺς τέσσαρας ἀνέμους τῆς γῆς, ἵνα μὴ πνέη ἄνεμος ἐπὶ τῆς γῆς, μήτε ἐπὶ τῆς θαλάσσης, μήτε ἐπὶ πᾶν δένδρον. Καὶ εἶδον ἄλλον ἄγγελον αναβαίνοντα ἀπὸ ἀνατολῆς ἡλίου, ἔχοντα σφραγῖδα Θεοῦ ζῶντος.” Ο άγγελος αυτός φώναξε στους άλλους τέσσερις στους οποίους είχε δοθεί να αδικήσουν την γη και την θάλασσα, και συγκρατούσαν τους ανέμους, να μην αδικήσουν ούτε την γη, ούτε την θάλασσα, ούτε τα δέντρα, μέχρι να σφραγίσουν τους δούλους του Θεού στο μέτωπο. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης άκουσε τον αριθμό των σφραγισμένων, που ήταν 144.000 και προέρχονταν από κάθε φυλή του Ισραήλ. Η διαδικασία του σφραγίσματος φαίνεται καθαρά στο πρώτο πλάνο και πίσω από τα βουνά οι 144.000.

“Καὶ εἶδον ὅτε ἤνοιξε τὴν σφραγῖδα τὴν ἕκτην καὶ σεισμὸς μέγας ἐγένετο καὶ ὁ ἥλιος ἐγένετο μέλας καὶ ἡ σελήνη ὡς αἷμα καὶ οἱ ἀστέρες τοῦ οὐρανοῦ ἔπεσον εἰς τὴν γῆν.” Η κόκκινη σαν αίμα σελήνη και ο μαύρος ήλιος τυλίγονται από σύννεφα και βρέχει αστέρια και φωτιά πάνω σε μια γη, όπου οι πόλεις γκρεμίζονται από σεισμούς κι οι άνθρωποι καταφεύγουν σε σπηλιές. Η τέχνη του ζωγράφου φαίνεται καλά στον τρόπο με τον οποίο η σαφής δομή της εικόνας, σε επάλληλα στρώματα, ζωντανεύει με τα ελαφρώς ασύμετρα σύννεφα, με τη γεωμετρική λιτότητα των κτιρίων να αποδομούνται σαν παιχνίδια και με την προοπτική διάταξη των σπηλαίων όπου διακρίνονται τρομοκρατημένοι οι άνθρωποι.

Όταν το αρνάκι άνοιξε την πέμπτη σφραγίδα, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης είδε κάτω από το θυσιαστήριο εκείνους που θανατώθηκαν για τον λόγο του Θεού. Φώναξαν προς τον Θεό ζητώντας να αποδόσει δικαιοσύνη. Δόθηκαν τότε σε όλους τους λευκές στολές και ο Θεός τούς ζήτησε να αναπαυθούν για λίγο ακόμη, μέχρι να έρθουν και τα υπόλοιπα αδέρφια τους. Στο επάνω πλαίσιο παρατίθεται σαν τίτλος το αντίστοιχο τμήμα του κειμένου, ελαφρώς παραλλαγμένο: Καὶ εἶδον ὑποκάτω τοῦ θυσιαστηρίου τὰς ψυχὰς τῶν ἀν(θρώπ)ων τῶν ἐσφαγμένων διὰ τὸν λόγον τοῦ Θ(εο)ῦ καὶ διὰ τὴν μαρτυρίαν τοῦ αρνίου ἥν εἶχον. Στο επάνω μέρος της εικόνας βλέπουμε τους μάρτυρες ξαπλωμένους στην σειρά κάτω από την αγία τράπεζα. Στο κάτω μέρος οι άγγελοι τούς φορούν στοργικά τις λευκές στολές οι οποίες μοιάζουν να αποτελούν ένα συνεχές ύφασμα, που καλύπτει και την αγία τράπεζα. Ο προφανής συσχετισμός με το άγιο σουδάριο, το σάβανο του Χριστού, είναι εύστοχος. Κι εδώ, όπως και στις υπόλοιπες συνθέσεις, η ζωγραφική εμφανίζεται περισσότερο ομιλιτική από το κείμενο, χωρίς όμως ποτέ να φτάνει σε φλυαρία ή υπερβολή.

Κάθε φορά που το αρνάκι άνοιγε μία μία τις τέσσερις πρώτες από τις εφτά σφραγίδες, εμφανίζονταν με την σειρά τέσσερις καβαλάρηδες, οι οποίοι με τέσσερις διαφορετικούς τρόπους θανάτωσαν συνολικά το ένα τέταρτο των ανθρώπων. Στο κάτω πλαίσιο: Καὶ ἰδοὺ ἵππος λευκὸς, καὶ ὁ καθήμενος ἐπ᾽ αὐτὸν ἔχων τόξον, καὶ ἐδόθη αὐτῶ στέφανος, καὶ ἐξῆλθεν νικῶν. Στο επάνω πλαίσιο, μάλλον εκ παραδρομής, παρατίθεται το κείμενο που αντιστοιχεί στην επόμενη σκηνή: Καὶ εἶδον ὑποκάτω τοῦ θυσιαστηρίου τὰς ψυχὰς τῶν ἀν(θρώπ)ων τῶν ἐσφαγμένων διὰ τὸν λόγον τοῦ Θ(εο)ῦ καὶ διὰ τὴν μαρτυρίαν τοῦ αρνίου.

Ο Πατήρ, καθισμένος σε θρόνο που τον σηκώνει ένας άγγελος, δέχεται τον σεβασμό και τις δοξολογίες των τεσσάρων πλασμάτων (του αγγέλου, του αετού, του βοδιού και του λιονταριού), ενώ πάνω από το κεφάλι του καίνε επτά πυρσοί που επιστεγάζονται από το ουράνιο τόξο, το σύμβολο της ειρήνης ανάμεσα στον Θεό και στους ανθρώπους. Δεξιά και αριστερά εικοσιτέσσερις πρεσβύτεροι, επίσης καθισμένοι σε θρόνους, τον δοξολογούν με άρπες και θυμίαμα. Ο Πατήρ κρατάει ένα επτασφράγιστο βιβλίο, το οποίο πάει να ανοίξει ο αμνός με τα επτά κέρατα, που συμβολίζει τον Χριστό. Η επιγραφή αναφέρει: Καὶ ἰδοὺ θρόνος ἔκειτο ἐν τῷ οὐρανῶ, καὶ ὁ καθήμενος ἦν ὅμοιος ὁράσει λίθῳ καὶ ἶρις κυκλόθεν τοῦ θρόνου.

Μετά από ουράνια εντολή, ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μετράει με ένα ραβδί το εσωτερικό του ναού του Σολωμόντα. Δίπλα του ένα φτερωτό θηρίο με στέμμα απειλεί να φάει τον Προφήτη Ενώχ και τον Προφήτη Ηλία, που είχαν αναληφθεί στον ουρανό ώστε να εμφανιστούν πάλι ως μάρτυρες τις μέρες του Αντίχτιστου: Καὶ ἐδόθη μοι κάλαμος ὅμοιος ῥάβδῳ καὶ εἱστήκει ὁ ἄγγελος λέγων ἔγειρε καὶ μέτρισον τὸν ναὸν τοῦ Θ(εο)ῦ καὶ δώσω τοῖς δυσὶ μάρτυσὶ μου και προφήτευσον σιν ἡμέρας χιλίας διακοσίας ἑξήκοντα.

Παρουσιάζεται άγγελος στον Ευαγγελιστή Ιωάννη και του παραδίδει το ανοιχτό βιβλίο, με την εντολή να το καταφάγει. Τα πόδια του αγγέλου μοιάζουν με πύρινες κολώνες και πατούν το ένα στην στεριά και το άλλο στην θάλασσα. Πάνω από τον άγγελο σχηματίζεται το ουράνιο τόξο. Η εκτενής παράθεση από το κείμενο της Αποκάλυψης εξηγεί με ακρίβεια στον θεατή τί βλέπει: Καὶ εἶδον ἄγγελον ἰσχυρὸν καταβαίνοντα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ, περιβεβλημένον νεφέλην, καὶ ἡ ἶρις ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτοῦ, καὶ τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὡς ὁ ἥλιος, καὶ οἱ πόδες αὐτοῦ ὡς στύλοι πυρός. Στις σελίδες του βιβλίου γράφει: Λάβε τὸ βιβλίον καὶ κατάφαγε αυτὸ, καὶ πικρανεῖ σου τὴν κοιλίαν, ἀλλ᾽ ἐν τῷ στόματί σου ἔσται γλυκὺ ὡς μέλι (πάρε το βιβλίο και κατάφαγέ το, θα σου πικράνει την κοιλιά αλλά το στο στόμα σου θα είναι γλυκό σαν μέλι).