Monthly Archives: Μάιος 2020

Και η εικόνα της Γερόντισσας όμως είναι αντίγραφο μιας παλαιότερης και ιδιαίτερα γνωστής εικόνας της Παναγίας. Αυτή η εικόνα βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη, στον μεγάλο ναό της Θεοτόκου στα Χαλκοπρατεία, του 5ου αιώνα, εκατό μόλις μέτρα δυτικά της Αγίας Σοφίας, σε παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Αγία Σορό, δηλαδή την ζώνη της Παναγίας που φυλασσόταν εκεί σε πολύτιμο κιβώτιο. Η εικόνα λεγόταν Αγιοσορίτισσα και παρουσίαζε την Θεοτόκο να δέεται προς τον Υιό της. Διατηρούνται και άλλα αντίγραφα της Αγιοσορίτισσας, μεταξύ τους το παλαιότερο, ίσως του 7ου ή 8ου αιώνα και πιθανώς κοντινότερο προς το πρωτότυπο, φυλάσσεται στην Ρώμη, στην Santa Maria del Rosario. Αυτή η εικονογραφική συγγένεια συναινεί στην επιβαιβαίωση της παράδοσης ότι την Γερόντισσα την έφεραν από το κέντρο της Βασιλεύουσας οι δύο κτήτορες.

Και πιο πρόσφατα, πολλά θαύματα της Παναγίας μέσω της εικόνας της έχουν καταγραφεί. Στις 2 Δεκεμβρίου του 1948 εκδηλώθηκε πυρκαγιά στο αρχονταρίκι, η οποία τέθηκε γρήγορα εκτός ελέγχου και απειλούσε ολόκληρο το Μοναστήρι. Οι πατέρες πήραν γρήγορα ένα μικρό αντίγραφο της εικόνας και κάναν δέηση μπροστά στην φλεγόμενη πτέρυγα. Ο αέρας ξαφνικά στράφηκε προς την αντίθετη κατεύθυνση, η φωτιά στράφηκε προς τα ήδη καμμένα και έσβησε μόνη της. Οι μοναχοί δώσαν στο μικρό αντίγραφο της Γερόντισσας το προσωνύμιο Πυροσώτειρα και από τότε τιμούν την σωτήρια παρέμβασή της κάθε χρόνο στις 2 Δεκεμβρίου.

Κάποτε, κατά τη διάρκεια μιας επιδρομής Σαρακηνών στο Μοναστήρι, οι πατέρες ρίξανε την εικόνα στο κοντινό πηγάδι. Έπειτα βρέθηκε χάρις στην οδηγία των συγγενών ενός από τους Σαρακηνούς· αυτός ο δυστυχής βάρβαρος θέλησε από ανόητη περιφρόνηση που είχε για το ιερό αυτό κειμήιο των Χριστιανών, να σκίσει την εικόνα και να την κόψει σε κομμάτια, για να ανάψει με αυτά το τσιγάρο του. Εκείνη την ώρα όμως έχασε την όρασή του, εξαιτίας μιας τέτοιας θρασύτητας, και η εικόνα έμεινε μέσα στο πηγάδι επί 80 χρόνια. Αυτός ο βάρβαρος στο τέλος της ζωής του, επειδή αγωνιούσε και μετανοούσε γι᾽ αυτή του την αφροσύνη και ήλπιζε να νιώσει ανακούφιση και παρηγοριά, διέταξε τους δικούς του να πάνε οπωσδήποτε μετά τον θάνατό του στο Άγιον Όρος και να ανακαλύψουν εκεί την άγια εικόνα που ο ίδιος και οι σύντροφοί του είχαν κρύψει στο πηγάδι. Έτσι οι συγγενείς του βάρβαρου που μετανόησε ήρθαν στο Μοναστήρι, εκπληρώνοντας την εντολή του και υπέδειξαν τον τόπο όπου ήταν ριγμένη η εικόνα, από όπου την έβγαλαν με τιμές. Τέτοια παράδοση διατηρείται στο Μοναστήρι γι᾽ αυτήν την θαυματουργή εικόνα.»

Στη νεότερη αργυρή απένδυση της εικόνας διακρίνεται ένα πιθάρι, το οποίο έγινε σε ανάμνηση θαύματος της Υπεραγίας Θεοτόκου. Κάποια μέρα, κι ενώ προσευχόταν μπροστά της ο ηγούμενος, γέμισαν θαυματουργικά με λάδι τα άδεια πιθάρια του Μοναστηριού. Η Παναγία Γερόντισσα οικονόμησε για τους μοναχούς της, απλά και πρακτικά. Το πιθάρι από το οποίο ανέβλυσε λάδι σώζεται ως προσκυνητάρι μέχρι σήμερα και δείχνει ότι το κάτω μέρος της πτέρυγας των κελλιών των πατέρων ήταν λαδαριό με οξυπύθμενους πίθους εμπεπηγμένους στην άμμο.

«...βρισκόταν μέσα στο ιερό. Κάποτε υπήρχε στο μοναστήρι ένας ηγούμενος ενάρετος και ηλικιωμένος, ο οποίος αρρώστησε και λίγο πριν πεθάνει του αποκαλύφθηκε η ώρα του θανάτου του. Επειδή λοιπόν ποθούσε πριν την αναχώρησή του για την αιώνια ζωή να καταξιωθεί τα αμόλυντα και ζωοποιά μυστήρια του Κυρίου μας, παρακαλούσε τον εφημέριο να επισπεύσει λίγο κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας. Ο εφημέριος δεν έδωσε καμία προσοχή στο αίτημα του ηγουμένου και προχωρούσε αργά. Άκουσε λοιπόν ξαφνικά την εικόνα της Θεοτόκου, που όπως είπαμε βρισκόταν τότε στο ιερό, να τον προστάζει να εκτελέσει την επιθυμία του ηγουμένου του. Γι᾽ αυτόν τον λόγο η άγια ευτή εικόνα πήρε το προσωνύμιο «Γερόντισσα».

Η θαυματουργή εικόνα συνδέεται με πολλές διηγήσεις και αναφορές για σωτήριες παρεμβάσεις στην πρόσφατη και παλιότερη ιστορία της Μονής. Τον κορμό της προφορικής ιστορίας για την εικόνα καταγράφει το 1861 το έργο Ἀνωτέρα ἐπισκίασις ἐπὶ τοῦ Ἄθω, που εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου εξηγείται και το ασυνήθιστο προσωνύμιο της Παναγίας. Σε σύγχρονη απόδοση το κείμενο αναφέρει: «Η άγια αυτή εικόνα παλιότερα...