Monthly Archives: Μάιος 2020

Στον προαύλιο χώρο, εκτός του νέου Καθολικού και σε μικρή απόσταση από τη νότια πλευρά του βρίσκεται η Φιάλη αγιασμού της Μονής, κατασκευασμένη από χιακό ερυθρό μάρμαρο, η οποία χρονολογείται την εποχή ιδρύσεώς της, αν και κατά το έτος 1901 προστέθηκε το οκτακίονο κουβούκλιο.

Το 1923 ο Φώτης Κόντογλου επισκέπτεται γα πρώτη φορά το Άγιον Όρος, όπου περνάει δύο μήνες. Θα ακολουθήσουν πολλές ακόμα επισκέψεις. Γράφει: «...τράβηξα μὲ τὰ πόδια καὶ πῆγα στὸ μοναστῆρι τοῦ Καρακάλλου. Κ᾿ ἐκεῖ πέρασα πολὺ καλά· οἱ πατέρες μὲ εἴχανε σὰν δικό τους. Αὐτὸ τὸ μοναστῆρι εἶναι κοινόβιο καὶ τότες εἴχανε ἡγούμενο ἕναν ἅγιο ἄνθρωπο, τὸν Κοδρᾶτο, γέροντα ἥσυχον, εἰρηνικόν, ποιμένα ἀληθινόν, ἡ καταγωγή του ἀπὸ τὰ Ἀλάτσατα. Ὁ ἀρσανᾶς τοῦ Καρακάλου ἤτανε ἐπίσημος, ἕνας βυζαντινὸς πύργος χτισμένος ἀπάνω σ᾿ ἕναν βράχο. Κάθησα κ᾿ ἐκειπέρα κάμποσες μέρες.» Η περιγραφή θα ταίριαζε και στον σημερινό ηγούμενο της μονής, τον αρχιμανδρίτη Φιλόθεο. Γράφει ακόμη από τη Μονή: «Κάθουμαι στὸ παραθύρι τοῦ κελιοῦ μου. Καιρὸ εἴχα νὰ εἰρηνέψω. Τὸ μάτι μου κατηφορίζει κατὰ τὴ θάλασσα, ποὺ δὲν εἶναι μακρύτερα απὸ μιὰ τουφεκιά. Ἀνάμεσα σὲ δυὸ βαθύσκιωτες καὶ καταπράσινες ράχες βλέπω τὰ κύματα ποὺ σκᾶνε, μὲ κάτασπρους ἀφροὺς καὶ μὲ βαρὺ βουητὰ, στὴν ἄκρη τῆς χαράδρας. Πιὸ δεξὰ, ἕνα φουντωτὸ βουναλάκι μοῦ κρύβει ὡς τὴ μέση τὸν πύργο τοῦ ἀρσανᾶ. Φαίνεται τὸ πάνου μέρος του, καὶ τὰ μπιντένια του μὲ κάνουνε νὰ στοχάζουμαι πὼς βρίσκουμαι σὲ χρόνια παλιά...»

Η ολοκλήρωση του νέου Καθολικού της Μονής συντελείται στις ημέρες μας με την κατασκευή νέων στασιδίων, ξυλόγλυπτων προσκυνηταρίων, κανδήλων, αναλογίων, χρυσοκεντημάτων, λειτουργικών σκευών, κυρίως όμως με το έργο της αγιογραφήσεώς του από πατέρες της Μονής.

Εντός του Καθολικού ξεχωρίζει το μαρμάρινο, περίτεχνα διακοσμημένο τέμπλο, το οποίο κατασκευάστηκε, όπως και ο ηγουμενικός θρόνος και το κουβούκλιο πάνω από την αγία τράπεζα, από το 1845 έως το 1847 από Τήνιους μαρμαρογλύπτες, με μάρμαρα που μεταφέρθηκαν από την Τήνο και τα λατομεία των Καυσοκαλυβίων. Ο Κοσμάς Βλάχος εξετάζει, στο έργο του για το Άγιον Όρος, την κατασκευαστική και καλλιτεχνική ποιότητα του τέμπλου και καταλήγει ότι «λόγω μεγαλοπρεπούς απλότητος είναι ανυπέρβλητον».

Η κατάσταση μετά την έκρηξη της ελληνικής επανάστασης και την αποτυχία της εξέγερσης στη Μακεδονία, το 1821, επηρέασε την Ιερά Μονή Καρακάλλου εξίσου με τα υπόλοιπα αγιορείτικα Μοναστήρια. Σε όλα εγκαταστάθηκαν τουρκικά στρατεύματα και τα επιβάρυναν με τις δαπάνες συντήρησής τους. Βαρύς έκτακτος φόρος επιβλήθηκε συλλογικά, ενώ και οι τακτικοί φόροι διπλασιάστηκαν. Τα μετόχια της Χαλκιδικής υπέστησαν βαριές ζημίες, τα χρέη διογκώθηκαν, μεγάλος αριθμός μοναχών εγκατέλειψε τον Άθωνα. Μεταξύ 1823-1830 απέμειναν στο Άγιον Όρος λιγότεροι από 1.000 μοναχοί. Επί μία πενταετία το Μοναστήρι υπέστη ζημίες στα μετόχια στη Χαλκιδική και στον Στρυμόνα. Μετά από την αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων το 1830, η επικοινωνία με τα μετόχια αποκαταστάθηκε, η οικονομική κατάσταση βελτιώθηκε σταδιακά, ο αριθμός των μοναχών άρχισε να αυξάνεται. Είναι γνωστό μεταξύ άλλων ότι το 1854 ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Καρακάλλου Δαμασκηνός δώρισε στον οπλαρχηγό Τσάμη Καρατάσο ένα ωραίο άλογο, πράγμα που έγινε αιτία να χάσει τη θέση του και να απομακρυνθεί και από την ίδια τη Μονή.

Μεταξύ των κειμηλίων της Μονής διακρίνονται η εικόνα της Θεοτόκου Οδηγητρίας του 12ου αιώνα και ένα εικονίδιο, στο οποίο απεικονίζεται η Μεταμόρφωση, που είναι κατασκευασμένο από στεατίτη και χρονολογείται το 13ο αιώνα. Οι εικόνες αυτές βρίσκονται στο Σκευοφυλάκιο της Μονής και μπορούν να τις δουν οι επισκέπτες του.

Από τον 16ο αιώνα το Μοναστήρι είχε γίνει ιδιόρρυθμο, όπως άλλωστε πολλά άλλα. Τον Ιούλιο του 1813, ολοσφράγιστο γράμμα της Μεγάλης Σύναξης κοινοποίησε την απόφαση της Ιεράς Μονής Καρακάλλου να γίνει πάλι κοινόβιο, με ηγούμενο τον ιερομόναχο Νεκτάριο από το χιλανδαρινό κελλί της Αναλήψεως. Η μετάβαση στον κοινοβιακό τρόπο παγιώθηκε με την έκδοση του σιγιλίου του πατριάρχη Κυρίλλου ΣΤ΄ την ίδια χρονιά.

Εντός του ιερού Βήματος του νέου Καθολικού, στην κεντρική κόγχη, φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Κεχαριτωμένης, η οποία χρονολογείται το 13ο αιώνα και διακρίνεται για την καλλιτεχνική της αρτιότητα και την πρωτότυπη έκφρασή της.