Posts in category: Κτηριακη Συγκροτηση 4 – Παντοκρατορος

Ο μεγαλοπρεπής Πύργος της Μονής, κτισμένος στο βορειοδυτικό τμήμα του κτηριακού συγκροτήματος, αποτελεί τον μεγαλύτερο μοναστηριακό πύργο του Αγίου Όρους και είναι κτητορικό κτίσμα, αφού χρονολογείται την εποχή ιδρύσεως της Μονής. Η αρχική μορφή του παρέμεινε σχεδόν αναλλοίωτη ως την εποχή μας, με ελάχιστες μεταγενέστερες επεμβάσεις, όπως η τελευταία ζώνη και οι επάλξεις, που χρονολογούνται στις αρχές της Τουρκοκρατίας.
Ο Πύργος αποτελείται από επτά ορόφους, στους οποίους ανέρχεται ο επισκέπτης μέσω στενής κοχλιοειδούς κλίμακας, και διακρίνεται για τους εντυπωσιακούς εσωτερικούς χώρους του, οι οποίοι χρησιμοποιούνται σήμερα κυρίως για τη στέγαση της Βιβλιοθήκης και του Κειμηλιοφυλακίου της Μονής. Ειδικότερα, σε δύο υπόγειους ορόφους βρίσκονται αποθηκευμένα διάφορα ξύλινα, μαρμάρινα η πέτρινα αντικείμενα (τέμπλα, επιστύλια, θωράκια, υπέρθυρα, κιονόκρανα κ.ά.) από διαφορετικές χρονικές περιόδους. Στον πρώτο όροφο φυλάσσονται αποθηκευμένα αντικείμενα μικροτεχνίας και λαϊκής τέχνης. Στον δεύτερο όροφο στεγάζεται η Βιβλιοθήκη, την οποία απαρτίζουν τα εκατοντάδες χειρόγραφα και τα χιλιάδες παλαίτυπα και νεότερα έντυπα βιβλία, καθώς και τα έγγραφα του αρχείου της Μονής. Στον τρίτο και τέταρτο όροφο στεγάζεται το Σκευοφυλάκιο της Μονής, όπου εκτίθενται πολύτιμα κειμήλια της Μονής, φορητές εικόνες, ιερά σκεύη και άμφια, πολύτιμοι κώδικες, αντικείμενα μικροτεχνίας κ.ά., χρονολογούμενα από τον 7ο έως και τον 19ο αιώνα.
Τέλος, στον πέμπτο όροφο στεγάζεται το παρεκκλήσιο της Αναλήψεως, καθώς και το εικονοφυλάκιο της Μονής, στο οποίο φυλάσσονται περισσότερες από επτακόσιες φορητές εικόνες, μια από τις σημαντικότερες συλλογές όχι μόνον στο Άγιον Όρος, αλλά και στον ελλαδικό χώρο, οι οποίες χρονολογούνται από το 14ο αιώνα ως τις ημέρες μας.
Ο Πύργος ανακαινίσθηκε εξ ολοκλήρου το έτος 1995, μετά την εγκατάσταση της νέας αδελφότητας, χάρη στην ευγενή χορηγία του κ. Προδρόμου Εμφιετζόγλου, προέδρου της εταιρείας «Μηχανική», όπως μαρτυρείται και στην ανακαινιστική επιγραφή που τοποθετήθηκε παραπλεύρως της εισόδου του. Δυστυχώς, ο Πύργος εμφάνισε σοβαρά προβλήματα στεγανότητας, γι᾿ αυτό και κρίθηκε απαραίτητη η επένδυσή του με επίχρισμα τοποθετημένο επάνω σε ειδικό σκελετό, ώστε η επέμβαση σ᾿ αυτόν να είναι αναστρέψιμη. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το έτος 2000.

Το Σκευοφυλάκιο της Μονής στεγάζεται στον τρίτο και τέταρτο όροφο του Πύργου. Οι χώροι αυτοί λειτουργούν σήμερα και ως Έκθεση των σημαντικότερων κειμηλίων της Μονής (φορητές εικόνες, ιερά σκεύη, ιερά άμφια, χειρόγραφα, έγγραφα κ.ά.). Πρέπει, ωστόσο, να διευκρινισθεί ότι τα ιερά κειμήλια που κατέχει η Μονή σήμερα είναι ένα μέρος του πλούτου των κειμηλίων που διέθετε άλλοτε, πολλά εκ των οποίων απώλεσε εξαιτίας διαφόρων ανωμάλων ιστορικών περιστάσεων.

Η Τράπεζα στεγάζεται στον πρώτο όροφο της δυτικής πτέρυγας της Μονής, νοτίως του Πύργου, και βρίσκεται σε λειτουργική ενότητα με το Μαγειρείο, το οποίο είχε οικοδομηθεί τον 16ο αιώνα. Μεταφέρθηκε σ᾽ αυτή τη θέση από το ισόγειο της ίδιας πτέρυγας, και συγκεκριμένα από το χώρο που σήμερα χρησιμοποιείται ως Δοχειό. Αγιογραφήθηκε το 1749, σύμφωνα με σωζόμενη επιγραφή, από τους Γιαννιώτες αγιογράφους και ιερομονάχους Σεραφείμ, Κοσμά και Ιωαννίκιο. Τα έξοδα της αγιογράφησης ανέλαβε ο μοναχός Τιμόθεος από τη Λήμνο, ο οποίος και εικονίζεται στον ανατολικό τοίχο ως δωρητής.
Το 1866 ανακατασκευάστηκε ο δυτικός τοίχος της Τράπεζας, ο οποίος είχε καταπέσει. Αγιογραφήθηκε το 1980 από τον μοναχό Κύριλλο Παντοκρατορινό, με έξοδα του ιερομονάχου Στεφάνου (Κούνιου) από τη Λήμνο.
Μετά την επανακοινοβιοποίηση της Μονής ο χώρος της Τράπεζας και του παλαιού Μαγειρείου ανακαινίσθηκε και τέθηκε και πάλι σε χρήση το 1995.